Colombia ta hisa control na frontera mirando exodo di Venezolano
Colombia ta hisa control na frontera mirando exodo di Venezolano

“Nos ta prepara, pero no cla.” Esey hefe di Departamento di Calamidad (Bureau Rampenbestrijding) ta bisa Bon Dia. Un punto grandi ta keda ken lo bay paga pa e opvang di refugiadonan Venezolano.

Despues di consulta cu varios instancia manera gobierno, Departamento di Asuntonan Social y Cruz Cora, Bon Dia Aruba a combersa tambe cu Departamento di Calamidad pa asina amplia mas riba e topico di Aruba su preparacionnan pa loke ta trata exodo di Venezolanonan pa otro paisnan den region mirando situacion na pais bisiña.

Diferente prensa ta publicando cu mas y mas Venezolanonan ta sali di nan pais pa huy e regimen di Nicolás Maduro cu ta causando un crisis humanitario, causando cu paisnan den region a experiencia un exodo inespera di Venezolanonan. Te hasta un pais grandi manera Colombia recien a raporta cu mester bay fiha nan maneho pa mantene e fluho inmenso cu a surgi, cual segun numbernan oficial ta señala na un inmigracion di 35 mil Venezolano diariamente.

Hefe di Departamento di Calamidad na Aruba Rino Hermans ta splica cu e preparacionnan y plannan t’ey, pero e ta un tema cu ta mas complica di loke ta spera. Esaki ta encera mas cu simplemente preparacion. “Nos ta prepara, pero no cla.”

E departamento desde 2006 ta reuniendo constantemente riba e topico di refugiadonan di Venezuela pa asina percura pa por ta prepara pa cualkier eventualidad. Sinembargo segun sr. Hermans, ‘plannan ta otro cu realidad’. Den Rampenbureau su capacidad como analista di riesgo y consehero riba calamidad, e departamento a reuni mas o menos 680 biaha riba e tema aki cu otro instancianan den e trayectorio cu e proyecto tin pa prepara Aruba pa un posibel exodo Venezolano.

6,8 miyon florin mensual pa ricibi 500 refugiado

E dedicacion cu e departamento aki tin pa e tema aki ta mustra cu tras di cortina preparacionnan en berdad a tuma luga, pero e materia ta envolve retonan y preocupacionnan financiero y economico cu te ainda no por bisa con por wordo resolvi. Sr. Hermans a splica su si mester tuma 500 refugiado, esaki lo nifica gastonan mensual pa pais Aruba di 6,8 miyon florin. P’esey e hefe di e departamento ta puntra ‘ken ta bay paga e gastonan aki?’.

Presupuesto special pa refugiado

Manera nos a publica anteriormente, Departamento di Asuntonan Social a delinea cu un presupuesto a wordo poni pa trata e tema aki specifico. Despues di papia cu sr. Hermans el a subraya cu e plan financiero pa trata refugiadonan ta solamente pa haci preparacion, no pa trata henter e asunto. Pues esaki ta encera cumpra material cu lo por wordo uza.

Tres fase pa ricibi refugiado

Aunke tin un problema grandi pa regla e financiamento di un posibel exodo di Venezolano pa Aruba, sr. Hermans ta splica cu e structura cu ta poni na su luga actualmente ta conta cu 3 fase pa e refugiadonan. E prome fase ta envolvi registracion, e di dos fase ta pa percura cu sosten wordo brinda pa e refugiadonan por come, bebe y baña y finalmente pa repatria e refugiadonan na un pais mas stabiel y seguro.

Riba e ultimo punto prome minister Evelyn Wever-Croes (MEP) manera nos a publica a mira cu Surinam por ehempel a expresa di kier crece den poblacion, pues esaki lo ta un caminda cu lo por bay cana den e ultimo stap pa traspasa refugiado na un nacion cu si tin recursonan amplio pa brinda nan. Pero esaki ta algo cu Reino y Hulanda tambe lo mester dialoga riba dje mirando cu relacionnan exterior ta un tarea di Reino, manera prome minister a señala den pasado tambe.

Crisisnan mester evalua di cerca

Pa Bureau Rampenbestrijding e no ta un cuestion si tin motivacion pa kier yuda Venezolanonan of cualkier refugiado cu bin nos pais, si no pa mira e efectonan cu esaki lo tin riba nos sociedad riba diferente nivel. “Bo tin cu wak bon e consecuencianan pa nos economia mirando cu nos ta un economia di servicio, pasobra si ta conoci cu tin refugiado na Aruba turista no lo ta asina curasha pa bishita nos. Pero tambe tin cu wak e efecto riba nos scolnan. Pasobra nos ta obliga pa duna muchanan cu bin un educacion. Nos sistema di enseñansa ta apto pa tuma esaki?”

E departamento su pensamento ta cu despues di un crisis, semper ta sigui varios crisis despues di e prome, manera un temblor, sr. Hermans ta splica. Pues e punto ta con ta bay trata e crisis number 2, 3 of 4 cu lo sigui. Aunke e departamento ta cumpliendo cu e protocol di e tratado di refugiado, tin hopi dilemanan diplomatico y huridico cu lo mester carga como consecuencia pa ofrece ayudo na refugiadonan. Por ehempel, lo mester percura pa tin suficiente persona cu por registra e refugiadonan, cual tambe ta encera haya mas computer. Pero tambe e consecuencia medico mester wordo carga en caso cu bin cu malesanan, segun sr. Hermans.

UN no a declara crisis na Venezuela
Un punto cu ta keda como punto di partida ta cu Nacionnan Uni te ainda no a declara un estado di emergencia den un resolucion pa loke ta e situacion na nos pais bisiña. Preocupacionnan di parti di instancianan manera Departamento di Calamidad nan a trece dilanti pa Nacionnan Uni (UN). Pero segun sr. Hermans e estadistica cu Nacionnan Uni tin ta haci cu den nan bista no tin un crisis ta pasando cu por conduci na tal decision. “Di e rond di 30 miyon habitante Nacionnan Uni tin un cifra den nan inventario cu ta demostra cu 1,8 miyon so ta victima. Kiermen segun nan tin un cantidad grandi di Venezolano cu no ta sinti e efecto. P’esey Nacionnan Uni ta hinca den e crusada.”

Bureau Rampenbestrijding di su banda tin cu traha cu informacion oficial. Pero pa nos como medio di comunicacion ta keda pa determina con e cifranan di Nacionnan Uni ta wordo determina y con – por ehempel– por compara na cifranan di Colombia cu ta bisa cu diariamente tin 35 mil persona ta inmigra regularmente na nan pais.

Preparacion pa pueblo tambe ta importante

Pa loke ta trata e preparacionnan den nan totalidad, sr. Hermans ta subraya cu pueblo tambe ta bay hunga un rol importante mirando cu den pasado nunca Aruba a yega di ricibi refugiado. Mirando cu Aruba no lo por bay scoge finalmente si e refugiadonan bay drenta of no, pueblo Arubano tambe lo tin cu custuma cu sostene un posibel crisis di refugiado na Aruba.

Riba Aruba su preparacion pa trata cu un exodo di Venezolano, e pregunta e ora ta keda di unda por bay saca e fondonan pa maneha un situacion cu por surgi ora Venezolanonan dicidi di bin Aruba, mirando cu mescos cu sr. Hermans a subraya ‘Aruba no lo por bay scoge si e ta pasa of no’.