Medida ta inevitable

E rueda di prensa cu CAft a tene ayera tabata realmente pa confirma nada otro cu loke tabata conoci caba: Aruba ta den problema financiero serio, y ta na e gobierno di turno pa asumi responsabilidad. Cu esey ta keda bon cla tambe ken ta e causante di tur esaki, cu ta e gabinete cu a baha na november, purbando te dia di awe pa gaña hende cu nan a bay laga tur cos na orden. Claro cu e fielnan di e partido awe den oposicion lo sigui kere esey, pero fuera di nan ta dificil pa un persona normal kere cu entre 18 di novemeber pa awe, e tres partidonan di coalicion a conspira pa crea un debe cu e dia anterior no tabat’ey.

Pero enfin, nos tin otro gobierno y nan mester lora manga y haci e trabao. Y no ta bay ta facil. Manera CAft a indica, segun e ley di supervision financiero, Aruba mester no solamente enfrenta e deficit gigantesco cu ta drumi warda nos pa 2018, pero lo mester compensa tambe e deficit extra di 2017 cu ta surpasa e deficit permisible di 0,5%, den e mesun presupuesto di 2018 ey. Esey ta imposible, y gobierno nobo, consciente di esaki, a delibera caba cu prome ministro Rutte pa crea mas espacio pa por trece nos situacion financiero riba e caminda indica, cu e aña aki lo a yega na un surplus di 0,5% di GDP (alrededor di Afl. 25 miyon).

Awor, con nos mester interpreta e mensahe di CAft, cu ta zona poco diferente di loke nos a tende di e encuentro di nos prome ministro cu Rutte? Pa nos, CAft na e momento aki ta bisa exactamente con e asunto ta, basa riba e stipulacionnan di e ley di supervision. Y ora no por cumpli cu e norma, normalmente nan ta propone un ‘aanwijzing’ di gobierno di Reino pa haci e adaptacionnan necesario den presupuesto 2018, pa por cumpli cu e norma. Bo no por bay corta mas di Af. 200 miyon den un solo presupuesto, y un instruccion di Reino pa corta gasto di e magnitud aki lo ta draconico y contraproductivo, pasobra esey lo caba di debilita e consumo interno (poder di compra), loke lo tin su efecto pa comercio y finalmente pa caha di gobierno tambe. Ta mas cu obvio cu mester diseña un ruta nobo pa yega na e situacion unda nos mester tabata na 2018, si tur cos a cana normal, pero algun tempo despues. Ki aña esey por ta, ta depende di entre otro e situacion economico, di cual CAft tambe ta nota cu e perspectivanan no ta asina faborable. Pero ta necesario pa haci mas tanto posible dentro di presupuesto di 2018 caba. Lo no ta aceptable pa pusha e asunto manda pa futuro; tin cos cu mester sucede y ta implica medida.

CAft tambe ta constata cu no por spera mucho di e rehabilitacion di e refineria. Y aunke nan ta mustra riba e necesidad pa gobierno indica e ruta pa yega na un economia creciente, papia ta resulta facil. No mester lubida cu nos tin sigur dos decada ta papia di diversifica economia, pero te awe nos no a yega mas leu cu promove e reapertura di e refineria obsoleto. Nos por sigui kere e cuentonan fofo cu nos ta haya di e actornan principal, cu no yama Citgo, sino Pdvsa y tras di nan gobierno di Venezuela? Lo ta bon pa nos tuma na cuenta e preocupacionnan di gobierno di nos isla ruman, cu tin miedo cu Pdvsa lo no por ni cumpli te na 2019 cu e contract actual y lo termina nan operacion e aña aki. Na e momento aki, apesar cu Venezuela mester di e combustible produci na Curaçao, nan por abastece e refineria solamente cu crudo pa 30% di su capacidad di procesamento. Kico ta spera di nan? Si e regimen criminal aki ta di cay, laga nan cay nan so.

Esey ta trece nos riba kico si nos por haci. Cuida turismo todo por todo ta un no-brainer. Pero nos por amplia den otro direccion. Ya ta bay haci 10 aña cu nos a haya algun recomendacion di un division di Banco Mundial pa bay den turismo medico y pa bay den educacion halto specialisa, cu ta atende un publico estudiantil di exterior. Concretamente nos ta papiando aki di e universidadnan medico, por ehemplo, cu ta trece tanto studiante como docente na nos isla, cu ta contribui na nos economia, sin haci daño na nos infrastructura. Pa fomenta turismo medico lo mester bin un cambio den manera di pensa di cierto circulo den nos mundo medico cu ta kere cu ser un filial Hulandes den tur cos ta e unico manera pa progresa.

Y, si finalmente nos ta yega na e conclusion cu e refineria ta pertenece na pasado, ban saca for di cashi e plannan cu a surgi añas atras caba, cu e alternativanan di desaroyo pa San Nicolas, si no tin refineria mas. Ta mas di cinco aña pasa cu gobierno anterior a ridiculisa loke Camara di Comercio a propone pa desaroya San Nicolas. Y awor, unda nos ta para? Ta tempo pa cambio.