Y ken mester supervisa?

Nos a tuma nota di e grito al cielo reciente di e lider sindical di FTA, cu ta argumenta cu ta masha bunita pa introduci mas ley, pero sin inspeccion y multa na esunnan cu ta comete infraccion, nos no ta bay dilanti. Nos ta comparti su opinion, y esunnan cu ta lesa e editorial aki regularmente ta na altura cu mas di un biaha nos a dedica atencion na e asunto aki. Mientras tanto, nos tampoco ta mira tanto mehoracion, y esey ta haci e pregunta bin dilanti, kico ta e obstaculonan structural cu ta haci cu en general, no solamente den e caso particular aki, nos sistema di control y supervision, cu mester ta acopla na nos leynan, no ta avansa den direccion di un cobertura rasonabel di e area cu e servicio o departamento mester atende.

Manera semper, e asunto ta resulta un poco mas complica cu e ta parce na prome bista. Papiando di e tarea specifico di inspeccion di labor na cual e lider sindical ta referi, nos no ta haya e impresion cu na e momento aki, y den pasado tampoco, tin un bon definicion di e tareanan cu e servicio aki, cu ta un seccion di departamento di Labor, mester ehecuta. Y ora nos ta papia di tarea, mester cuminsa cu contempla loke tin describi den legislacion pa esaki. Y esey no ta cuminsa cu nos leynan, sino cu e tratadonan cu nos pais a suscribi den pasado y cu ta obligatorio pa nos. Den e caso specifico aki, nos ta papiando di e Convention nr. 81 di Organisacion Internacional di Labor (ILO) cu ta trata e framework pa trabao di inspeccion laboral na tur parti di mundo.

Kico asina nos ta bin topa aki? Tur cos tocante e derecho y facultadnan cu inspeccion di labor mester tin den e paisnan cu ta suscribi e convention aki, cual ta mayoria di pais na mundo, como e ta un di e tratadonan mas ampliamente acepta. Na e ocasion aki, sin embargo, nos no ta enfoca tanto riba con e inspeccion laboral mester o por actua, sino mas bien tira un bista riba e aspectonan cu tin di haci cu e pregunta, con nos ta haya sa si e inspeccion ta funcionando corectamente, o ta atende otro asunto cu no ta asina relevante, etc. En corto, e pregunta: kico nos como ciudadano mester por haya sa di e trabao di inspeccion laboral? E tratado ta duna un contesta detaya riba esey. Un resumen.

Articulo 20 di e convention ta stipula cu e autoridad central di inspeccion ta publica un informe general anual encuanto e trabao di e servicio di inspeccion bao di su autoridad. Tambe e reporte anual aki lo ser publica dentro di un tempo rasonabel despues di fin di aña, y en todo caso dentro di diesdos luna, es decir prome cu e siguiente aña vence. Despues di publicacion e Director General di ILO mester haya un copia dentro di un tempo rasonabel despues di publicacion, en todo caso dentro di tres luna.

E convention ta defini tambe loke mester tin den e informe anual, manera ley o regulacion legal cu a bin na vigor o a cambia; organisacion y personal di e servicio; estadistica di luganan di trabao cu tabata suheto na inspeccion y e cantidad di trahado emplea; estadistica di bishita di inspeccion; estadistica di violacion di ley y castigonan imponi; estadistica di accidente na trabao; y estadistica di enfermedad relaciona cu trabao o ocupacion.

Siguiente pregunta: abo como fiel interesado den noticia, a yega di mira un informe asina? No, y esey pa e simpel motibo cu nan no ta existi, o nan ta bon scondi. Pero e departamento no por bin cu e argumento cu tin un informe, pero cu e ta confidencial, pasobra e convention ta bisa bon cla cu mester publica, no traha so.

Siguiente pregunta: ken mester ta na vanguardia di e asunto aki y mester percura pa presiona e departamento pa cumpli cu su obligacionnan di tratado? Naturalmente e mandatario di turno cu lo aprecia cu e mes tambe ta na altura kico ta sucede den e departamento bao di su responsabilidad. Pero, e mandatario ta e unico responsabel? No, pasobra e partnernan social tambe tin un responsabilidad, manera ta e caso den tur cos cu tin cu haci cu ILO. E pais mester tin un comision tri partite permanente unda e partnernan conhuntamente ta responsabel pa discuti y reporta riba e desaroyonan di cada convention cu e pais tin ratifica y por lo tanto, mester implementa y reporta, segun e schedule cu ILO ta impone. Nos sa si e comision ta existi? Nos sa si ta percura pa haci e trabao tambe, pa cual tur tres partner, o nan representante, ta responsabel? Y independiente di e comision, ta keda e responsabilidad directo di e departamento/ministerio concerni, pa elabora informe y publica esaki.

Manera nos por a mira aki, nos no a ni toca e situacion encuanto e legislacion local, con actualisa o atrasa/obsoleto e ta eventualmente, te pa yega na e ehecucion di e trabao practico mes. E departamento di Trabao, y e partnernan, tin hopi trabao…