Regla di bon gobernacion ta existi caba

Segun nos ta comprende di e update di nos Prome Ministro recientemente, gobierno ta avansando cu e preparacionnan pa yega na implementa e proyecto pa logra un situacion di integridad satisfactorio, cu ta abarca un serie di elemento. Entre otro introduccion di un Camara di Integridad, un Oficina di Integridad, y introduccion di varios ley pa duna contenido na tur esaki. E lista ta encera por ehemplo e ley di e Camara di Integridad, ley encuanto financiamento di partido politico (pendiente pa hopi aña), ley di ombudsman (casi cla), y e ‘Klokkenluidersregeling’ (areglo pa proteccion di funcionario cu ta denuncia iregularidad interno). Por cierto un lista impresionante, sigur si tambe ta conta cu e introduccion di ley pa combati competencia desleal den sector priva, y introduccion di e asina yama ‘Boek 2 Burgerlijk Wetboek’ cu ta contene regla modernisa pa e diferente personanan huridico cu nos sistema conoce.

Nos falta den e lista ainda un ley encuanto ‘Good Corporate Governance’ cu mester establece regla mas estricto pa maneho di empresa cu ta parcial o completamente propiedad di e pais, y tambe di fundacion liga na gobernacion. Den e situacion actual di cambio di gobierno caba nos ta mira diferente caso unda e existencia di regla mas estricto pa seleccion, nombramento y retiro di miembronan di directiva y di hunta di supervision di e entidadnan aki lo por a trece mas claridad na kico tur partido envolvi mester atene. E situacion actual en general ta producto di un proceso di independisacion di e entidadnan cu a keda na mita di caminda. A crea e entidadnan, tur cu e meta cu e nivel politico lo a ‘dal un stap atras’ pa laga profesional den e ramo specifico haci nan trabao. Lamentablemente no a crea e cuadro corecto legal y administrativo pa nan traha aden y e expresion ‘at arm’s length’ a haya un contenido ironico, esta cu e brasa di e ministro si mester por yega na tur nivel di decision, mientras cu net esey no tabata e intencion di e asunto.

Nos ta mantene sin embargo optimismo cu e aspecto aki lo haya su debido atencion den e proyecto total, pa nos por deshaci tambe di e fenomeno cu e directivanan aki en general a bira un extension di e poder di e partido politico na mando, como luga pa haci fabor politico, y no na prome lugar expresion di e intento di maneha e entidadnan mas profesional posibel. Pa no tin mal comprension den esaki:e otro banda di e medaya ta e prerogativo di e mandatario concerni pa diseña y impone un cierto maneho segun su deseo. Y e dirigentenan di e entidadnan tin di tuma bon nota di esaki y haci nan trabao na un manera leal y profesional. Pa nos haci referencia un poco inusual na Aruba na e palabra ‘politico’, lo siguiente. Nos no mester pensa semper na prome luga ora nos tende e palabra aki riba e aspectonan negativo, sino na prome luga interpreta e ‘politico’ como esun cu ta formula e ‘politica’ (= maneho) segun e metanan cu cual e y su partido a campaña y a keda elegi, cu respet pa ley.

Sin embargo, nos ta mira cierto punto di preocupacion den e practica di tur dia, prome cu e cuadro nobo aki bin na vigor. Talbes no ta cu mal intencion, pero no ta logico, manera nos ta comprende di prensa, cu pasobra tin aparentemente un problema di confidencialidad den Inspeccion laboral, den sentido cu empleado ta core riesgo cu ora e bay denuncia su doño di trabao pa incumplimento di ley, e no ta keda anonimo y e por perde su trabao ora e empresa tuma represalia contra su persona. Nos ta convenci cu e tipo di incidente aki ta sucede; cu ki frecuencia nos no sa y no ta asina relevante tampoco. Pero lo no ta logico si internamente un departamento asina tuma medida pa remedia un situacion tal?

Articulo 15 c di Tratado 81 di ILO encuanto inspeccion laboral ta bisa:  Lo trata como absolutamente confidencial e fuente di cualkier keho cu ta trece na nan conocemento un defecto o kiebra di areglo legal y lo duna ningun notificacion na un dunado di trabao o su representante cu un bishita a ser haci como consecuencia di a ricibi un keho asina.” Simplemente aplica regla vigente!

Nos no ta mira nada di logica cu, manera ta e intencion, e ministro concerni kier habri un ‘klachtenbureau’ na su despacho, cu supuestamente si por garantisa confidencialidad y ta pasa e informacion anonimo pa e mesun Inspeccion, cu no ta di confia… Really?

Ta pakico ta necesario pa hiba trabao di ambtenaar pa despacho di un ministro? Ademas, bo no ta hayabo cu e mesun problema di compartimento di informacion cu lo bo tabatin y tin actualmente den e departamento mes? Y ademas, nos a kere cu e gabinete aki a bin cu e firme intencion, cu nos ta apoya completamente, di reduci e despachonan di e ministronan na un minimo, loke bo no ta logra habriendo loket di keho na e despacho. Nos mester di e desviacion aki di practica sano?