Awor si parlamento ta controla gobierno!

Den e dianan aki nos ta experimenta un situacion unico den gobernacion. Parlamento lo bay atende algun asunto riba cual tin hopi pregunta, y lo no tin problema pa yega na conclusion pisa si mester, pasobra e gobierno (demisionario) actual tin solamente un minoria den parlamento pa defende nan maneho. Naturalmente e situacion aki lo no keda asina, pasobra pareu cu tin un gobierno nobo, nos ta den e situacion normal, unda cu gobierno ta basa riba un mayoria den parlamento. Pero kisas lo ta bon si por conserva algo di e actitud critico cu ta necesario semper, tambe ora tin un sosten mayoritario den e organo legislativo.

Pa e ministronan concerni tambe e lo ta un experiencia unico pa confronta un sala cu un mayoria di contrincante. Esey lo ta si nan presenta, pasobra ta imaginabel cu nan no ta aparece. Si esey sucede, ainda e reunion segun nos opinion por tuma luga, pero lo no tin un mandatario pa contesta pregunta. Pero parlamento ta soberano pa tuma cualkier decision y esey por implica cu e ministro cu no aparece por keda confronta cu un mocion di desconfiansa, loke ta implica cu e mester entrega su cartera.

Riba esey no tin ningun duda, pasobra segun Constitucion, articulo II.2 inciso 2, e ministro cu no tin confiansa mas di Staten, mester pone su funcion na disposicion. Esaki logicamente lo sucede mediante carta entrega na gobernador. Si e no haci esey, nos ta haya un situacion interesante. Gobierno (demisionario) por bay keda sin haci nada pa obliga e ministro entrega su cartera, y lo por keda tambe sin prepara un landsbesluit den cual e ta keda retira, cu mester ta firma pa ministro presidente y gobernador. Esey ta e otro posibilidad cu tin pa su retiro, segun articulo II.2, inciso 1.

Si e situacion inusual aki mester surgi, cu e ministro no ta entrega retiro, y ministro presidente no prepara un landsbesluit di retiro, ainda tin otro posibilidad cu e ministro ta bay cas. Esey ta via un Decreto Real (Koninklijk Besluit), en bista cu e ministro no ta reacciona riba e falta di desconfiansa den Staten y aparentemente ta dispuesto pa actua contra Constitucion di nos pais, cu ta bisa cu e mester entrega su cartera.

Y pakico ta existi e posibilidad di un KB, si un ministro no kier baha, despues di mocion di desconfiansa? Pasobra e ta un ministro di Rey, y no di gobernador. Ta e Rey tin ministro, cu semper por haya nan retiro via un KB. Naturalmente e preparacion di tal decreto ta asunto di gobierno di Reino, cu ta carga responsabilidad pa tuma paso pa asunto cu nan ta haya cu no ta corecto. Esey ta encera un accion di un organo mas halto cu gobierno di Aruba, y por lo tanto ley di Aruba, cu ta bisa cu e ministro di Aruba ta ser nombra y retira via un landsbesluit, no ta al caso. Y pakico esaki ta asina? Articulo II.1 di nos Constitucion ta clarifica esaki: Inciso 1: Gobierno ta ser forma pa e Rey y e ministronan. Y despues Inciso 2: E Rey ta ser representa pa e gobernador.

Un di e asuntonan cu lo bin dilanti proximamente den parlamento, posiblemente e siman aki mes, ta e caso di e ministro encarcela pendiente su caso den corte. Aki tambe e cuestion di retiro a traves di un mocion di desconfiansa aproba ta riba tapete. Si parlamento tuma e decision aki, esey no tin tanto consecuencia pa e ministerio, ya cu esaki a pasa caba den man di otro ministro. Financieramente e no tin tanto consecuencia tampoco pasobra e salario ta pasa pa bira overbruggingstoelage. Pero ta imaginabel cu mayoria di Staten nobo, cu algun tempo pasa a argumenta fuerte pa e ministro tuma su retiro, y no a logra esey pasobra e fraccion gubernamental no tabata pensa mescos, ta desea di haci un statement fuerte pa subraya cu segun nan opinion un ministro cu cay cera, mester tin e etica di entrega su cartera.

Sin duda algun nos lo haya un ripiticion di e debate, unda di un banda esunnan cu ta simpatisa cu e ministro ta argumenta cu no mester husga un persona prome cu hues haci esey. En general esey ta berdad, pero no ta aplicabel, na nos parecer, den e caso aki. No ta trata di e situacion na fin di e proceso hudicial, unda hues ta dicidi destino di e persona. Ta trata di e berguensa cu un mandatario asina a causa, pa e mero hecho di haya su mes den e situacion cuestionabel ey, culpabel o no. Pa no causa mas daño na e prestigio y confiansa di cual tur ministro mester gosa, retiro ta e unico opcion. Nos por a mira e ehemplo reciente na Hulanda di ministro Hennis-Plasschaert, cu a retira pasobra e no a handle un asunto manera mester ta. Nos ta parti di e mesun Reino ey y no por exigi cu nos tin un otro set di norma y balor, djis pasobra nos ta hende Caribense? Nos tin un oportunidad aki pa cuminsa haci lo corecto, y sigui riba e mesun rumbo tambe.