Prome cu presupuesto 2020 yega parlamento, ya nos sa loke ta warda nos: entrega mas di nos entrada personal. Esun cu tin algo di ‘vet’ ainda pa corta, por ta sigur cu esey tambe ta bay. Esun cu no tin nada mas pa corta, ta haya e palo igualmente. Loke nos a trece infinidad di biaha dilanti den e editorial aki, a bolbe sucede: presupuesto 2020 ta basa riba ranca mas di e cartera di e ciudadano, e empresario y e turista. Y claro cu no ta nos so a trece e punto aki dilanti, varios otro organisacion desde tempo atras ta critica e mesun asunto aki. Y awor nos por lesa esaki tambe cu tanto palabra den e ultimo carta di CAft unda ta reacciona riba presupuesto 2020.

Nan ta bisa textualmente: “CAft ta haya cu ta insuficientemente sostenible cu ta propone den forma limita austerisacion na banda di gasto na 2020, mientras cu na mesun momento ta aumenta e peso riba e poblacion, empresario y turista.”

Y e peso riba nan ta halto caba, specialmente riba e grupo grandi cu no tin un entrada asina halto, cu ta e gran mayoria. Esaki ta e categoria cu mas ta sufri di e tipo di medida aki, pa mas cu purba hustifica esaki mustrando riba e necesidad di coregi e rumbo di nos finanzas publico. Con cu bo kier bira e asunto aki, finalmente e ta un cuestion di escogencia. Y e escogencia ta claramente na fabor di e empleado publico y e otronan cu ta come for di e baki di cuminda mas grandi cu nos conoce, presupuesto di gobierno. No pa di prome biaha, y probablemente no pa ultimo, nos ta mira cu e miedo panico cu e gobierno aki tin pa bay contra su empleadonan ta dicta e direccion di e medidanan cu gobierno ta tuma: tur ta medida general y casi ningun den cas mes pa purba baha gasto. Ta bay economisa riba overtime, por ehemplo, cu ta algo bon. Pero esey ta un medida a corto plazo cu no tin un efecto duradero, pasobra e cantidad di salario ta keda mescos, y esey ta unda e problema grandi ta. Ta laga e crecemento ‘autonomo’ di e payroll sigui core, pasobra no por mishi cu e interesnan di e empleadonan. Di un banda esey ta di comprende, pasobra si gobierno subi e caminda di no respeta e derechonan aki mas, ta surgi otro problema grandi.

Pero ta pakico nos no ta tende nada, sikiera di un plan modesto, pa baha e cantidad di cupo di trabao cu gobierno tin cu paga salario tur luna. Nos no ta tende absolutamente nada den e direccion aki. Gobierno mes a laga IMF haci un analisis di e cantidad di hende cu tin riba payroll y e mandatario a publica e cantidad ey, di mas di 7.000, pa duna un impresion con serio e situacion ta. Berdad cu 7.000 ta grave, pero a omiti di conta e mas di 800 salarionan cu ta paga na e diferente fundacion y otro organisacionnan cu ta opera den sector social. Algo sumamente importante y cu nos, no gobierno so, mester considera paga pasobra ta algo necesario. Naturalmente ta importante pa tin un debido supervision riba e sector aki, pero cu nan acerca nos ta papiando mas di 8.000 salario pa luna cu gobierno ta saca di e otro carteranan. Siendo esey asina, lo no ta normal pa nos sikiera tende di un intencion pa cuminsa structuralmente atende e monster aki cu nos no por sigui paga? No, nos a tende tur sorto di cos menos esey; aparentemente e no ta riba agenda, mientras nos ta bay den direccion di aña di campaña, anto nos lo mester conclui cu atrobe nada ta bay sucede.

Ademas, ta importante pa keda tene na vista cu e peso di e salarionan aki no ta e famoso Afl. 479 miyon cu a palabra den e protocol cu Hulanda. Ta trata aki di solamente e personal den servicio directo, como empleado publico na e ministerionan. Contando tur elemento cu ta encera gasto di personal, manera nos Conseho Consultivo ta haci den nan evaluacion di presupuesto, nos ta papia di Afl. 735 miyon pa 2019, cu ta mas di 50% di e presupuesto di e aña ey. Asina monstruoso e problema ta, hopi mas grandi cu e parti cu ta den discusion cu Hulanda y CAft. Ta bira tempo pa nos cuminsa deal cu e problema aki na un manera cu e caso merece, pero lamentablemente nos no ta mira un discusion abierto y sano con ta bay atende esaki.

Claro cu den tur esaki no ta gobierno so ta carga culpa. Nan ta sigui e deseo di tur esnan cu ta emplea o tin famia cu ta emplea bao di e paraplu inmenso aki. Esey por parce hustifica, pero nos ta corda cu ta e 50.000 empleado den sector priva mester financia tur esaki? Y kico nos ta haya como recompensa? Un aparato publico eficiente y servicial? Sin insulta e cantidad di empleado ehemplar cu sigur tin den nos gobernacion, e aparato gubernamental cu mas ambtenaar pa cada mil habitante den nos region no lo gana ningun premio den e categoria ey.