Manera ta conoci, Gobierno hunto cu Departamento di Impuesto a anuncia cu ta elimina loonbelasting riba entradanan bao di 64.930 florin pa aña. For di januari, algun ciudadano lo a nota cu tin mas placa den nan cartera fin di luna. Sinembargo, no tur ta consciente cu esaki tambe tin impacto pa e restitucion cu tabata haya normalmente fin di aña.

Te cu 2024, e cobranza di loonbelasting, cu ta un adelanto di e impuesto riba entrada (inkomstenbelasting) tabata cuminza na un salario di 30.000 (30 mil) florin. E porcentahe tabata 10 porciento pa e salario anual aki te cu e suma di 64.930. E cambio haci e aña aki ta nifica cu esnan cu ta gana te cu 64.930 florin a base anual, ta paga cero (0) porciento na loonbelasting y consecuentemente, si no tin mas entrada, no mester paga mas na impuesto riba entrada.

Un efecto di e cambio di limite pa loonbelasting tin efecto pa e inkomstenbelasting den sentido cu e ta keda un obligacion pa entrega esaki anualmente. Mirando cu loonbelasting ta un adelanto di inkomstenbelasting, si no mester di paga mas, e suma cu tin cu yena di obligacion di pago ta cero (0). Pero alabes esey ta nifica cu entrante 2025, pa esnan cu ta gana bou 70 mil florin pa aña, ya lo no tin restitucion for di Departamento di Impuesto.

Bon Dia Aruba a combersa cu un accountant, kende a papia den condicion anonimo, tocante e efectonan di e cambio den cobransa di loonbelasting.

E accountant a splica cu simplemente bisa, loonbelasting ta eigenlijk e debe directo di e empleado pa gobierno, y e cobransa ta sucede a traves di e doño di trabao. Hende ta paga loonbelasting, y na final di aña ora ta entrega nan declaracion, ta pidi un reduccion di e loonbelasting basa riba e debenan cu e persona por tin.

Tin dos tipo di reduccion. Por hacie na comienso di aña, hende por pidi un reduccion di loonbelasting a traves di un formulario entrega na Departamento di Impuesto, y ta ricibi aprobacion cu ya tin un indicacion preliminar kico e persona ta bay gana e aña ey y mas o menos kico ta bay ta e interes riba su debenan. A base di esey, DIMP ta haci un calculacion, y ta manda bisa cuanto mag kita di salario adelanta. “Pa e persona aki, en bes di kita por ehemplo Afl. 500 di loonbelasting, ta haya un reduccion di comienso di aña caba, anto e ta bay paga Afl. 200. Anto e Afl. 300 ya ta eigenlijk manera un voorschot cada luna di su aftrekpost. Pero awo den caso cu e persona su salario ta bao di e limite cu no ta paga loonbelasting mas, e ora no tin reduccion, y no tin restitucion tampoco. E ora ey e ta cla.”

Hendenan cu antes tabata paga loonbelasting, y awo no ta paga mas, si nan tin interes di prestamo cu nan tabata declara anualmente a traves di inkomestenbelasting, lo no haya e restitucion ey back mas.

Pasobra interes of aftrekpostnan cu ta ser yama – por ehempel, interes di hipoteca, seguro di cas cu ta mara na e hipoteca, seguro di bida, seguro di candela, of interes di car loan, personal loan, etc. Pero e ta mara na e loonbelasting, y no na e AOV of AZV. “Esaki pasobra e AOV y AZV ta postnan cu ta bouw op pensioen, y ta contribui na e cartera di remedi y atencion medico. Eseynan ta cosnan cu normalmente bo no mag kita nada di dje. Normalmente hasta por ehempel e reparatietoeslag ta ser kita primordialmente di loonbelasting.” Den e caso ey, si e persona no ta paga loonbelasting mas, esey kiermen no tin un caminda cu por kit’e di dje y duna back fin di aña.

Loke nos ta mira awo ta cu tin un diferencia na ki momento ta ricibi e placa, pero na final di dia ta keda e mesun placa. “En principio si. E ta simplemente manera un aplasamento. En bes di ‘spaar’ e placa pa luna na DIMP, bo ta hay’e den bo salario y bo lo tin cu spaar e bo mes. Esey ta primordialmente e cambio cu ta bin.”

Esaki ta nifica cu e placa cu antes tabata haya den restitucion for di DIMP, awo ta hay’e luna pa luna mesora. Y lo mas consehabel ta por ehempel pa e hende pon’e den cuenta di banco, spaar, pa e por tine na final di aña cera mescos cu e tabata haya e restitucion.

“Hopi hende no ta ripara e parti aki. Tur hende ta contento si ta bay haya mas pa luna, pero di otro banda nan no a pensa riba e consecuencia mas aleu. Por ehempel nan ta pensando otro aña mi ta bay declara toch manera tur aña, y mi lo haya algo back, y otro aña esey no ta bay ta e caso. Nos ta papiando di e hendenan cu ta cay den un salario te cu 6mil pa luna. Esnan cu ta gana mas cu esey si ta sigui haci nan declaracion y si nan tin aftrekpost, nan lo haya restitucion back. Pa nan eigenlijk no mucho a cambia.”

Bon Dia Aruba a puntra e accountant tocante un manera di pensa cu tin na Aruba, cu ta ‘cumbini’ pa tin debe pasobra si no, DIMP ta cay mucho pisa. Awo cu hopi hende no lo haya restitucion basa riba interes riba debe, kico esaki ta nifica? Segun e accountant, esaki ta un mito cu no ta klop completamente cu realidad.

“Esey ta manera un mito, pasobra dependiendo atrobe ki tipo di debe. Por ehempel un hipoteca, e interes ta aftrekbaar mas hopi. Por ehempel pa belasting bo tin un aftrekpost di hipoteca di interes te cu 40mil florin pa aña. Pero por ehemplo personal loan, car loan cu esey, tin un maximo di 5mil pa aña. Dus cu eigenlijk bo yena bo mes cu prestamo, car loan y personal loan, bo lo paga mas na interes cu loke bo por haya back. Pa luna eigenlijk bo ta yenando bo mes cu debe. Bo ta bay ta mas krap, tin menos poder di compra. En principio, ami no ta considera esaki un opcion.”

Lo mas importante ta pa hende tene cuenta cu fin di otro aña no ta bay tin restitucion. Esnan cu ta cu salario te cu 6mil florin, cu actualmente, di januari caba nan a ripara cu nan no ta paga loonbelasting mas, considera spaar e placa aki pa cumpli cu e pagonan cu normalmente tabata haci cu e restitucion. “Mi ta ripara cu toch no a informa e parti aki na pueblo. Y toch ta importante pasobra hopi biaha hende ta conta cu ta bay haya algo back, cu ta pon’e pa vakantie of cualkier otro proposito. Pero esey no ta bay ta e caso.”