Den su Monthly Tables mas reciente, publica e siman aki, Banco Central di Aruba a duna un bista riba economia di Aruba pa luna di maart ultimo. Mientras Aruba ta move den e di dos kwartaal di 2025, e indicadornan economico di nos pais ta pinta un imagen di resiliencia y crecemento midi.

E Monthly Tables pa luna di maart ta duna un revision estadistico amplio di e prestacion economico di nos isla, cubriendo tur cos, desde entrada di gobierno te suministro di placa y metrico di turismo.

Oferta monetario ta alcansa nivel record memey di crecemento domestico stabiel

Maart 2025 a cera cu un oferta monetario (M2) alcansando Afl. 6.534.1 miyon, marcando un aumento stabiel luna pa luna di 1.9 porciento. E aumento aki ta refleha tanto expansion robusto di credito domestico y un fluho di fondo stranhero, dos componente critico pa reforsa likides den economia Arubano.

Credito domestico neto a crece cu Afl. 3.8 miyon durante maart, impulsa principalmente pa un aumento notable den reclamo den sector priva. Prestamo na individuonan a aumenta cu Afl. 77.5 miyon, indicando prestamo sosteni – particularmente den sector di vivienda, cu a absorb’e Afl. 47.2 miyon di e aumento aki.

Sinembargo, prestamo di negoshi a contrae levemente, sugeriendo cautela of saturacion den credito pa empresa.

Interesantemente, e fluho di fondo stranhero a contribui un Afl. 42.8 miyon adicional, reforsando e rol di capital externo y remesa den mantene un suministro stabiel di placa y yuda e sistema bancario acomoda e aumento den demanda domestico pa likides.

Turismo: Prestacion stabiel, pero momentum bahando
Turismo ta keda un pilar importante pa economia di Aruba, pero datonan di maart ta sugeri un desaceleracion den crecemento aña pa aña. Mientras e yegada total di bishitante stay-over a alcansa 144.095, un aumento di apenas 1.9 porciento compara cu maart 2024, e ta refleha un slowdown di e crecemento di dos cifra observa den gran parti di 2023.

Anochi di bishitante – un proxy fuerte pa footprint economico di turismo – a aumenta marginalmente na 946.529, cu un duracion averahe di estadia di 6.6 anochi, tiki menos cu e 6.8 anochi registra den e mesun periodo aña pasa.

Nort America ta keda e mercado principal pa Aruba, contribuyendo casi 77 porciento di tur bishitante, maske crecemento for di Merca en particular a baha na apenas 1% YOY.

Latino America a mustra señalnan mas prometedor, specialmente cu un aumento di 11.1 porciento den yegada di Venezolano, maske e aumentonan aki ainda ta hopi mas abao cu nan peaknan historico. Mientras tanto, e cifranan Europeo a suavisa levemente, reforsando e necesidad pa un diversificacion di mercado mas profundo pa preveni demasiado dependencia riba tiki mercado clave.

Entrada di gobierno cu caida skerpi
Un di e cambionan mas preocupante na maart tabata e caida skerpi den entrada di gobierno. Entrada total tabata Afl. 110.5 miyon, un reduccion di e Afl. 128.7 miyon na maart 2024 – un contraccion di 14 porciento.

E caida tabata lidera pa menos entrada di impuesto, specialmente den e categorianan:

BBO/BAVP, cu a cay na Afl. 33 miyon for di Afl. 40.4 miyon e aña prome;

Impuesto riba divisa, cu a cay dramaticamente na Afl. 0 despues di contribui Afl. 10.3 na maart 2024. E anomalia estadistico aki ta señala probablemente un problema tecnico of cambio den politica cu no a keda elabora den e rapport publico di CBA;

Invoerrechten, tradicionalmente un fuente solido di entrada, a keda stagna na Afl. 18.8 miyon, reflehando un posible debilitacion den volumen di importacion.

E unico mehoracion modesto a bin di room tax di hotel y licencia pa wega di placa, ambos cu a keda stabiel danki na tasanan ainda fuerte di ocupacion. Pero e señal fiscal general ta cla: entrada di impuesto den caha di gobierno ta bao presion, y a menos cu reverti esaki, e por tin impacto riba capacidad presupuestario pa servicionan social y infrastructura.

Prijs di consumidor: Inflacion ta keda controla
Inflacion ta keda en gran parti bao control. Indice di Prijs di Consumidor (CPI) pa luna di maart 2023 tabata registra na 109.5, reflehando un aumento di apenas 0.1% compara cu e mesun luna aña pasa. Esaki ta implica cu mientras economia di Aruba ta expandiendo, e no ta experimentando presion significante riba prijs.

Notablemente, e averahe di tres luna a aumenta cu 0.4%, indicando un momentum modesto di ascenso. Durante ultimo 12 luna, e tasa di inflacion ta para na 1.4 porciento, comodamente bao di e averahenan regional. E ambiente aki di inflacion controla ta sostene poder di compra real y ta duna Banco Central un tiki flexibilidad den politica.

Posicion monetario di gobierno ta debilita
E posicion di gobierno dentro di sistema monetario a deteriora levemente. Su responsabilidad neto na sistema bancario a aumenta cu Afl. 43 miyon, principalmente pa motibo di un drawdown di deposito na banconan comercial, posiblemente pa cubri necesidadnan presupuestario memey di reduccion di entrada.

Likides bruto tambe a cay, cu deposito liber bahando di Afl. 97.0 miyon na februari, pa Afl. 29.3 miyon na maart. Depositonan cu destino specifico a aumenta modestamente, pero en general, esaki ta refleha un aumento den stress financiero den operacionnan di gobierno – subrayando e importancia di prudencia fiscal den e lunanan nos dilanti.

Un vision mixto pero manehable

Maart 2025 a presenta un imagen di optimismo cauteloso marca pa riesgonan emergente. E sistema financiero di Aruba ta keda likido, sosteni pa aumento den credito na hogar y fluho stabiel di entrada stranhero. Turismo ta keda genera actividad base fuerte, pero su momentum ta bahando. E preocupacion mas inmediato ta den prestacion fiscal, mientras entrada di impuesto den caha di gobierno ta reduci compara cu un marco di gastonan stabiel.

Si Aruba ta bay mantene e balans aki entre crecemento y stabilidad, esnan responsable pa formula politica lo mester atende e reduccion den diversificacion di turismo, e base di impuesto cu ta shrink, y e necesidad pa resiliencia financiero mas grandi pa gobierno.

Asina mes, Aruba ta keda fuerte. Cu maneho macroeconomico prudente y inversion strategico den sectornan nobo, e isla por construi riba su recuperacion post-pandemia y delinea un caminda pa crecemento sostenible y inclusivo.