Nos gobierno y parlamento ta consciente di e golpinan cu nos pais por haya den e guera economico y comercial cu ta menaza di perhudica practicamente henter mundo. Den un reciente reunion gabinete y parlamento a intercambia di opinion y manera semper mester ta, no a comparti opinion riba tur aspecto. Esey no ta problema, mas bien nos ta keda preocupa pa loke por sucede, aparte di tur opinion al caso.

Si na e momento aki e institucionnan clave, manera Banco Central y ATA, ta pronostica un perspectiva economico faborable, esey ta di anticipa si nada no cambia. Y si e cambio negativo keda limita na por ehemplo 5% di GDP, e daño por resulta reparable. Un perdida di 5% di GDP, actualmente algo mas di Afl. 7.000 miyon, lo ta entre Afl. 350 y Afl. 400 miyon en general y pa Pais Aruba alrededor di 25% di e suma menciona na menos ingreso; un bon Afl. 100 miyon anto. Esey ta e daño cu gobierno por absorbe? Comparti e optimismo gubernamental anto? No si e asunto resulta mas grave cu e 5% di GDP menciona, algo cu ta imaginable, cu e situacion di crisis global cu por surgi.Pa haya vista riba esey, no ta consehable pa mira e cifranan actual di inflacion na Merca. E aumento di esaki a keda limita te awor, pasobra anticipando e introduccion di e extra impuesto di importacion pa gobierno di Trump, hopi compania a percura pa haci nan pedido na e.o. China mas tempran. Haciendo esey no ta mira ainda un escasez grandi di producto cu ta importa. E pausa cu a bin casi inmediatamente den entrada na vigor di e medidanan di Trump, en vista di e reaccion global tras di su anuncio di su guera cu resto di mundo na inicio di april, actualmente ta brinda un perspectiva menos negativo. Sin embargo, esey no ta bisa tanto di e situacion den segundo mitar di aña, despues cu tin mas resultado di negociacion entre gobierno di Estadon Uni y nan partnernan comercial mas importante. E reciente encuentro na Canada entre e socionan di G7 a keda usurpa pa atencion pa presencia di presidente Trump y su salida mas tempran, lagando posible acuerdo cu envolvimento di su gobierno un banda. Loke si por spera ta mas entendimento entre e demas paisnan, aumentando asina e colaboracion economico y comercial entre nan, reduciendo nan riesgonan comercial cu Merca, algo cu tabata den proceso caba, entre otro entre Canada y Union Europeo.

Otro complicacion den situacion internacional ta e enfrentamento entre Israel y Iran, unda posible participacion di algun forma di Merca por conduci na un situacion internacional mas tenso ainda, cu efecto grandi riba por ehemplo mercado di petroleo. Na e momento aki prijs internacional ta subiendo pero moderadamente ainda. Tin bastante comentario tocante un posible accion di Iran, cerando e Estrecho di Hormuz pa transporte maritimo, unda alrededor di 20% di transporte maritimo mundial di crudo ta pasa. Esaki lo causa un caida considerable den crudo disponible mundialmente, pero mester considera cu e accion ey lo perhudica Iran mes tambe. Un posible escalacion di e conflicto lo por causa un subida fuerte di prijs di crudo, cu consecuencia grandi pa produccion en general, incluyendo tambe transporte.

Tur esaki no ta afectando nos ainda asina tanto, aunke nivel di prijs na Aruba ta un preocupacion grandi caba, specialmente pa persona y famia di menos ingreso. Pero kico por comenta encuanto e perspectiva gubernamental actual, cu no ta mustra tanto preocupacion. Pa cuminza, con economia, y principalmente turismo, ta bayendo? Bon, pero cu cierto observacion pa tuma na cuenta. Por ehemplo, Ahata a anuncia cu ocupacion di camber ta bahando na 2025. Anteriormente tabata spera ocupacion di 81%, loke a keda reduci na 78%, despues na 76%. Ademas e noticia cu e sector mes ta anticipa menos reservacion pa segundo mitar di aña. Ta importante pa nota aki cu un tasa mas abao di ocupacion no necesariamente ta significa menos negoshi. Mester tuma na cuenta cu e apertura di mas hotel ta aumenta e oferta riba mercado; den e sentido aki un bahada den ocupacion tabata anticipa.Pero kico ta e situacion pa loke ta e demas datonan disponible? Por ehemplo, promer trimester di 2025 (cifra di CBA) ta mustra un aumento minimo di cantidad di nochi na nos isla, di 0,2% (+5673). Den e mesun periodo e cantidad di bishitante a aumenta cu 2,5% (+ 9698 persona).Por nota cu solamente luna di januari tabatin mas nochi di estadia cu januari 2024; tanto februari como maart ta mustra un reduccion. Tur luna a mustra un aumento di cantidad di bishitante. Otro cifranan di economia, por ehemplo ingreso gubernamental ta mustra progreso, di BBO/BAZV y impuesto di importacion. ‘So far, so good’, anto? No, y pa otro motibo cu talvez lo bo no pensa. E golpi anticipa, pa cual a reuni cu un parlamento preocupa, no a bin ainda. Y ora e bin, e lo ta un ‘double whammy’: menos turista, sin compensacion di Canada o Europa, pasobra nan economia tambe lo haya golpi considerable. Ademas aumento di inflacion na Merca y mayoria di otro pais ta bin pa nos tambe; no tin caminda di sconde. Den e sentido aki ta facil pa bisa cu gobierno ta prepara, pero ki proteccion gobierno por duna e consumidor? Nos a pasa den crisis di Covid unda inflacion a mengua, pasobra no tabatin poder di compra mas. Nos no ta mira ki medida por tuma e biaha aki, si e crisisyega na nos porta.