Porfin tin claridad den e asunto di e ministro faltante. Nos ministro presidente despues di un bishita cerca Gobernador a anuncia cu, en vista di e imposibilidad di propone e candidato cu tabata e acuerdo den partido, lo opta pa propone un candidato ‘pa mientras’, sperando cu finalizacion di e trayecto hudicial lo habri caminda pa propone e candidato original. Esaki naturalmente cu e speranza cu den e resto di e proceso di evaluacion no lo tin ningun obstaculo mas. Pero, pa pasa den un proceso nobo di screening di varios luna, no ta pesey tin un sustitucion entre ministro, pa sea haci e proposicion original, o opta pa otro persona definitivamente. Tin mas scondi aki?

E opcion anuncia awor ta crea un situacion nobo aki? Esun di e ministro a.i. (ad interim) cu ta keda anuncia di antemano como un mandatario responsable pa e cartera concerni pa cierto tempo, te ora por propone esun realmente preferi. Aki tin dos punto interesante pa contempla; uno ta e aspectonan legal di e forma aki; e otro ta con den e ambito politico mes ta mira e asunto aki.

E aspectonan legal: e nombramento di un ministro, sea cu ta duna e persona e label di ‘provisional’, no ta cambia su status legal. E lo ta ministro cu tur responsabilidad y facultad di e puesto, manera describi den nos Constitucion. Su nombramento lo no ta cay den un categoria special di ‘temporal’, sino cu e lo ta ministro all out pa duracion di e periodo di e gabinete concerni. Constitucion no conoce ministro interino, ‘ad interim’, provisional o bao cualkier otro formulacion. E forma di asumi temporalmente un puesto ministerial ta loke ta sucediendo actualmente, esta cu un otro ministro ta asumi e responsabilidad ministerial, loke ta posible, hustamente pasobra e ta ministro caba. Por lo tanto tambe e areglo di sustitucion cu tin entre ministro, den caso di ausencia temporal. No por regla un sustiticion temporal fuera di conseho di ministro.

E aspecto di ‘temporal’ o ‘provisional’ lo por ta anto un asunto di acuerdo politico, cu den e caso aki, segun nos por comprende for di declaracion di e promer mandatario, lo ta e entendimento politico entre e forzanan interno den e partido. Esey por? Claro, internamente por palabra cualkier acuerdo, pero e acuerdo ey no ta drenta ningun documento oficial di nombramento; esun cu keda nombra y huramenta ta ministro, punto. A proposito, den e caso aki ta habri otro proceso di screening, loke ta bay tuma mas tempo tambe, dependiendo di e caso particular ey.

Ban supone cu por dura un aña pa Ministerio Publico termina investigacion y, den e caso mas positivo pa e actual candidato, dicidi cu no lo tin un caso penal den corte. Na e momento ey ta surgi e pregunta si ta bay pidi, o exigi, di e ministro en cuestion pa e entrega su retiro. Aki por resulta algun problema; por ehemplo, e mandatario ‘provisional’ a resulta asina ‘profesional’ cu tin un opinion mayoritario positivo den partido y hasta, posiblemente, den comunidad. Esey por causa otro situacion di tension, por ehemplo den forma di presion di mantene e ministro ey den e puesto, a pesar di e oposicion logico di base di e candidato. Otro desafio pa e partido atende, a su debido tiempo. En todo caso, por tin un renuncia voluntario di e mandatario cu ta cumpli cu su palabra, Si no, retiro via parlamento por bira e siguiente desafio.

Un pregunta interesante: ken lo desea di bira ministro, temporalmente, cu e trasfondo di e acuerdo – politico – di tuma su retiro si e candidato original keda cla cu e proceso di investigacion hudicial? Por pensa cu hopi persona, sea politico of no, cu lo ta interesa, a pesar cu e por ta un funcion temporal? Por bisa posteriormente cu a ocupa un puesto di prestigio, bon pa continuacion di cualkier carera despues. Ademas, semper ta existi e posibilidad cu no ta trata di un puesto temporal, si e investigacion resulta den un caso penal den corte. Otro interpretacion cu por duna na e actual opcion pa propone ta cu e proceso hudicial ta bay dura basta tempo y cu ademas no por exclui cu e proposicion di e candidato original lo ta un posibilidad remoto. Esaki pa motibo di otro aspecto cu no a comparti cu publico, ainda.

Ademas, e situacion di crisis partidario lo a mengua. Nos por corda cu tabatin comentario cu dos parlamentario, caso dado, lo a join e candidato retirando nan apoyo pa e gabinete y pasando pa oposicion como parlamentario. Nos nunca por a kere e storia ey y pa motibo contundente. Imagina e situacion: bo a caba di sinta algun luna como parlamentario, pasando den tur e esfuerzo di campaña y awor: kico ta e perspectiva? Bandona e partido, a sabiendas cu caida di gobierno lo conduci mesora na eleccion nobo, den tres luna… Bo ni tin tempo pa bay notario y lanta un partido nobo. Y bay ‘shop’ cerca otro no ta parce opcion tampoco. Nos impresion ta cu cos a calma bastante internamente y cu, ‘worst case scenario’, e candidato pa ministro lo retira di e partido su so, si acaso. Nombra otro persona como ministro ta significa cu e ta ministro 100%, no un reemplazante ‘pa mientras’. Esey ta e decision cu ministro presidente lo a tuma, den consulta cu Gobernador. Laga nos mira anto con ‘temporal’ e ministro lo ta… Ta dificil pa kere cu Gobernador a haya di tende cu ta trata di un nombramento ‘temporal’…