Recientemente durante un conferencia di prensa, lider di fraccion PPA, Otmar Oduber tabatin critica pa presidente di parlamento, Marlon Sneek (AVP) pa motibo cu ainda no a convoca un reunion publico tocante e ley di Reino pa supervision financiero, conoci comunmente na Aruba como ‘rijkswet’.

Oduber a indica cu a entrega un carta na presidente di Parlamento. “Mas y mas nos ta mira cu e presidente di parlamento aki simplemente ta poni den e stoel ey pa naturalmente ta un jaknikker di gobierno, pa ta un vocero pa gobierno, pa ta un protector pa e gobierno, en bes di ta un voorzitter cu t’ey pa dirigi y percura pa reglamento di ordo di parlamento di Aruba di berdad ta wordo sigui,” Oduber a critica. “Den e caso aki, e rijkswet, cu tabata un reunion cu a wordo pidi casi tres luna pasa door di fraccion di MEP y fraccion di PPA, riba iniciativa di PPA den e caso aki, pa yama e ministernan pa nos por fiha un posicion.”

Oduber a indica cu “den e periodo aki nos a haya cu e interes a subi back na 6.9 [porciento] ta costa pais Aruba.”

“Niun hende ta worry pasobra no ta nan placa, pero e ta costando pais Aruba 10 miyon adicional cu nos tin cu bay paga e aña aki. Pero manera m’a bisa, tanten e ta sali fo’i bo saco, nos a mira cu ta facilmente pueblo tin cu paga p’e y no tin atencion.”

Manera ta conoci dia, 1 di mei ultimo tabata stipula como e deadline pa Gobierno di Aruba y Hulanda yega na un acuerdo riba Rijkswet financieel toezicht (ley di Reino pa supervision financiero) y entrega e proyecto di ley aki na Parlamento di Aruba y Tweede Kamer. Despues cu no a logra cumpli cu e deadline, Secretario di Estado e tempo ey, Zsolt Szabó, a anuncia cu lo aumenta e interes cu Aruba mester paga riba pendiente di 5.1% pa 6.9%. E prestamonan aki ta e prestamo cu Aruba a haci durante pandemia di Covid-19.

Na nivel oficial actualmente ta trahando riba e contenido di e concepto di ley di Reino. Na momento cu ambos gobierno bay di acuerdo cu e proposicion, esaki lo ser entrega pa un ronda di conseho na Aruba y un consulta na Hulanda. Despues di procesa e conseho, ta keda na Conseho di Minister di Reino pa entrega e proyecto di ley na Conseho di Estado di Reino pa conseho.

Y mientras cu den prensa local a publica cu Hulanda no ta bay sigui cu e Rijkswet, e realidad ta cu e proceso pa yega na un tipo di rijkswet ainda ta andando. Ta simplemente cu e ley mester tin consenso entre Aruba y Hulanda, algo cu e propuesta di ley anterior no tabatin, y awo mester bin cu un propuesta cu si lo conta cu sosten den Parlamento di Aruba y alabes ta algo aceptable pa Hulanda.

Loke ta keda ta pendiente ta pa mira si e proceso parlamentario lo por cuminsa e aña aki ainda. Na momento cu e Rijkswet di Aruba drenta na vigor, Hulanda lo baha e tasa di interes na un nivel di conforme mercado mas un toeslag chikito, manera ta conta caba pa Corsou y Sint Maarten cu 3.1%.

Pero mientras tanto, parlamento di Aruba ainda no a reuni tocante e topico aki. “Un reunion cu a wordo pidi publico, 90 dia pasa, cu nunca a wordo yama te dia di awe,” Oduber a continua. Tambe el a critica cu ta parce cu no lo convoca e reunion publico, sino lo trata e tema tras porta cera. “No ta transmiti esaki, no ta laga comunidad di Aruba scucha kico e posicion di gobierno ta pa loke ta trata rijkswet,” Oduber a bisa. “Esaki ta inaceptable, e ta incorecto, e ta antidemocratico, atrobe, cu bo ta trata algo cu tin di haber cu e futuro di e pais aki den su totalidad, anto bo ta dicidi bo ta cera porta, despues cu pueblo di Aruba ta wardando pa lunasnan caba pa mira kico ta bay ta e posicion cu gobierno tin di cada fraccion di parlamento ta bay tin.”

Tocante e posicion di PPA, Oduber a bisa cu nan no ta acepta supervision financiero den forma di rijkswet. “Nos no ta acepta cu bo ta kibra y come ariba nos autonomia cu tanto a wordo lucha p’e, pasobra bo no tin gana di haci bo huiswerk na cas y percura, manera cu fraccion di PPA a haci, pa bin cu un proposicion pa crea un begrotingskamer den bo Constitucion, no bij Landsverordening, sino den bo Constitucion, caminda bo ta fiha eyden naturalmente e reglamentonan, bo a fiha eyden e normanan pa loke ta trata e cumplimento cu mester tin pa cu loke bo ta cumbini cu Hulanda.”

Begrotingskamer hancra den Constitucion

Anteriormente caba, Oduber a indica cu PPA ta preocupa tocante e impacto cu e posible ley di Reino riba supervision financiero lo tin riba autonomia di Aruba.

Oduber ta reconoce cu e posicion den cual Aruba ta haya su mes actualmente, ta consecuencia di mal gobernacion local desde Status Aparte. Segun Oduber, tin forma cu localmente Aruba por duna Hulanda confort, unda nos por atende cu nos propio maneho financiero, pero nos a faya y barbaramente. E gobiernonan desde Status Aparte a faya, specialmente den e ultimo 2 y 3 gobiernonan. “Nos tin mecanismo y nos mester di tempo pa atende cune y esey ta loke PPA ta pidiendo. Nos ta pidiendo pa ban atende e asunto aki di Rijkswet awe den Parlamento, pa nos por tin 3, 4 5 luna pa prepara si nos mester bin cu e leynan local.”

 

Loke Oduber ta propone ta pa bin cu un Begrotingskamer. “Si nos mester bin cu begrotingskamer, e mester ta ancra den nos constitucion local y no den ley (Landsverordering), caminda bo mester di dos tercera parti di bo parlamento pa haci cualkier cambio y no djis un mayoria di cualkier gobierno. E ora nos por duna e mesun siguransa cu Hulanda kier duna cu e Rijkswet”, Oduber a indica.

Ta importante p’e begrotingskamer aki tin un ‘bindend advies’ y cu ta bay pa gobierno y si no cumpli cune, tin consecuencia p’e mandatario. “Actualmente presupuesto no ta na tempo, no ta cumpli cu jaarrekening y tur e cosnan aki ta regla caba den ley, pero no tin consecuencia,” Oduber a bisa. “Na final di dia e minister sa, cu e parlamentarionan sinta den Parlamento ta depende di su voto y ta depende di kico mayoria di partido ta dicidi y asina ta vota den Parlamento. Y p’esey bo ta wak cu ningun cuestionamento ta tuma lugar,” Oduber a sigui elabora.

 

Segun Oduber, lamentablemente nos Constitucion ta hinca den otro, unda cu e parlamentarionan ta depende di e votonan di otro y p’esey nan no ta durf cuestiona nan minister. Segun Oduber: “Mundo ta riba su cabes, pasobra normalmente Parlamento mester cuestiona y awor ta gobierno ta negocia, ta yega na acuerdo cu e ambtenaarnan y djey ta bin cu tur cos cla Parlamento pa e parlamentarionan djis bisa ‘voor’ y pa gobierno ‘teken bij het kruisje’. Esaki ta totalmente impugna cu e sistema democratico di cual nos constitucion ta mara na dje.”