Diahuebs durante reunion publico den parlamentario tocante e presupuesto di TPEF (Tourism Product Enhancement Fund) pa 2025, parlamentario y lider di fraccion PPA, Otmar Oduber, a entrega un amienda na parlamento pa un fondo di TPEF cu lo funciona como un fondo di contingencia y cu segun e parlamentario lo ser usa pa preveni mas construccion di hotel riba e isla.
Den su introduccion di e amienda, parlamentario Oduber a hala atencion riba e consehonan di Raad van Advies pa loke ta trata e maneho di RWZI y TPEF. Desde 2004, RvA a tuma nota consistentemente di e riesgonan cu ta existi den e falta di bon maneho di institutonan gubernamental. E transferencia di RWZI pa ASSW, por ehempel, no tin suficiente proteccion normativo pa medio ambiente, gobernacion y transparencia, y pues ta crea riesgonan pa salud publico y proteccion di naturalesa.
TPEF den su meta pa mehora Producto Aruba mester ta diseña como un fondo di contingencia pa proteccion di naturalesa y e producto turistico. Aunke a implementa e ‘Sustainability Fee’ den juni 2024 pa trata e mehoracion y mantencion di e planta di RWZI, segun RvA, esaki no ta cuadra cu e principio cu usuarionan ta paga e gasto di operacion di e planta. Esaki pa motibo cu tecnicamente ta e hotelnan y companianan di desperdicio cu ta cay bao di usuario di RWZI y no e turistanan cu actualmente ta pagando. Ademas a nota cu e tarifa tampoco ta cumpli cu metanan sostenible di e Organisacion di Nacionnan Uni (UN) y debernan internacional.
Ta pa mesun motibo cu e amienda di PPA ta diseña pa atende cu e falta di responsabilidad di hotelnan y companianan di desperdicio. Manera parlamentario Oduber a splica, e meta ta pa crea un fondo di contingencia—similar na e yamado ‘ATA Bank’ cu segun e parlamentario a recauda riba 30 miyon florin desde su establecimento—pa usa como herment den negociacionnan cu hotelnan. Manera parlamentario Oduber ta splica, e fondo lo por crea espacio pa gobierno cuminsa negociacionnan cu propietarionan di vivienda turistico, cu pa añas a adkiri permiso pa construccion, pa reduci of posponi esaki. Den caso si propietarionan entrega un ‘claim’ contra gobierno, e fondo di contingencia aki por cubri e risiconan.
Pa loke ta trata e origen di e fondo, parlamentario Oduber a splica cu esaki lo bin for di e 20 dollar cu turistanan ta paga actualmente como Sustainability Fee, argumentando cu e costo di maneho di RWZI lo mester ser carga pa hotelnan y companianan di desperdicio, mirando cu e empresanan aki ta conta pa 75-80% di usuario di RWZI.
Den un entrevista despues di e reunion,e lider di PPA a splica cu desde 2011, RevPAR di hotelnan cu actualmente no ta pagando pa maneho di desperdicio likido a casi dobel, for di 145 dollar pa 308 dollar pa camber, pues por asumi cu nan por cubri e gastonan necesario di RWZI.
Aunke a amienda no a haya aprobacion unanime, minister di Turismo Wendrick Cicilia a nota cu fraccion di AVP y Futuro ta hay’e interesante. Sinembargo a descubri algun buraco huridico den e amienda, pues a conseha e fraccion pa investiga mas nan propuesta. Aunke a rechasa e amienda aki ultimamente, segun e parlamentario di PPA, e fraccion a haya sugerencia pa hinca esaki den un initiatiefwetgeving.