Recientemente nos a tuma nota di un tour cu localnan comun ta promoviendo riba rednan social manera TikTok, unda ta ofrece hiba hende na partinan “secreto” di Aruba.
Den turismo, un tour tipicamente ta un trip aregla di antemano y organisa cu ta inclui un itinerario planea y servicionan specifico. Un tour por ta algo cu guia of sin guia, y tin un gran variedad di proposito y duracion. Loke generalmente ta constitui un tour ta un secuencia di destino of atraccion pa bishita y por inclui actividadnan manera experiencianan cultural, eventonan recreacional of simplemente bay wak un sitio.
Un tour por tin varios componente manera transportacion, sea via van, bus, trein of boto, acomodacion manera hotel, resort, cuminda cu por ta parcial o completamente inclui, servicionan di guia y e ticketnan di entrada na cierto actividadnan. Esaki por tuma luga tambe den grupo of den priva y por tin un variedad di proposito manera por ehempel pa pasa bon, pa enrikece conocemento cultural, educacion, aventura, cu proposito religioso of te hasta negoshi.
Den e caso specifico aki, ta trata di un persona (o grupo di persona) cu ta ofrece transportacion via un boto chikito na un parti aparta of “scondi” di un lama, elogiando e area aki como un parti “secreto di Aruba.” E servicio ta inclui hiba e clientenan na e sitio y pasa tempo ey unda nan por landa o simplemente admira e paisahe. A simple bista esaki por parce di ta algo inofensivo, sinembargo tin cierto puntonan tras di esaki cu ta trece duda y posible causa di preocupacion.
Pa cuminsa, un guia turistico o persona cu ta duna tour ta haci mas cu hiba hende un caminda of duna informacion, nan ta crea un experiencia cautivador cu ta permiti e turistanan of cliente compronde y aprecia e esencia di e luga. Pa medio di comparti conocemento profundo, comparti anecdotanan local y responde na preguntanan cu experticio, nan ta garantisa cu cada cliente ta sali for di e tour cu recuerdonan pa henter bida ademas di un conocemento y aprecio nobo.
Ademas di esey, un guia turistico mester di e training y habilidadnan necesario pa lidera e grupo mientras tambe ta capacita pa maneha situacionnan o desafionan imprevisto. Sea cu e ta un emergencia medico, cambionan inespera den tempo of cualkier evento inespera, un guia cu training ta e persona riba ken e clientenan ta depende pa tuma accion decisivo. E trabao di un guia turistico ta uno cu compromiso na seguridad y profesionalismo cu na su turno ta brinda trankilidad y confiansa na e clientenan cu ta confia cu nan ta den bon man.
Brinda tour sin e training o habilidadnan necesario aki ta crea un peligro grandi no solamente na e bida di e clientenan, pero tambe e bida di e guia turistico mes. Aunke e por zona comosifuera algo facil cu cualkier persona por haci, e ta keda un prioridad primordial pa tin e training adecua y ta un persona capacita pa ehecuta e tour.
Di otro banda, tambe nos ta encontra cu e tema di legalidad. Un tempo pasa, Bon Dia Aruba a publica un articulo unda nos a trece dilanti cu na nos mesa di redaccion a drenta informacion tocante un situacion cu ta involucra e actividad di core cabay (horseback riding) riba beach, cual ta prohibi pa ley. Segun e informacion, tin un operador di tour na Aruba cu publicamente ta haci propaganda pa e actividad aki y tin hasta potretnan di personanan riba cabay ta core riba beach.
E tempo aki un persona anonimo a reporta, mediante un e-mail na DNM, cu e operador di tour aki ta ignora ley y ta ofrece e actividad di core cabay riba beach. Den e e-mail, cual a yega na mesa di redaccion di Bon Dia Aruba, ta splica cu riba e website di Gobierno di Aruba ta poni cu DNM tin un division di inspeccion cu ta detecta actonan criminal manera stipula den ley y reglamento … y tambe ta registra notificacionnan tocante naturalesa y medio ambiente. E departamento aki ta autonomo den trahamento di rapportnan oficial y den encaminacion di esakinan pa sancion of persecucion.
“Ohala cu e e-mail aki porfin lo provoca accion contra un operador di tour riba cabay cu ta promove y conduci tournan di beach abiertamente na e parti nort di e isla cu ta daña tereno di neishi Shoco (y otro) terenonan di neishi y ta susha e beach. Articulo 25 di e Decreto Nacional Playanan y Costanan Publico ta identifica e actividadnan aki claramente como ilegal. Lamentablemente, den e aña desde cu mi a purba di yama atencion na esaki pa ultimo biaha e situacion a bira solamente pio,” e persona a enfatisa.
E operador di e tour aki no tabata purba di sconde esaki door di bay mainta trempan, nan ta haci propaganda – di mesun manera cu e tour menciona na comienso di articulo ta haci riba TikTok – abiertamente di e tournan aki henter dia sin tene cuenta cu loke ley ta bisa, y a hasta lanta un billboard riba caminda grandi di Savaneta pa Oranjestad haciendo propaganda pa un Beach Ride cu un potret completo di siete cabay cu persona riba e santo di beach.
DNM na su turno a informa publico cu publico en general y specialmente operadornan di tour y turistanan tocante e regulacionnan vigente cu ta prohibi coremento cu cabay riba nos beachnan blanco y pristino. Esaki no a bini como sorpresa pa motibo cu e ley ta data desde 1987. E interes a lanta cerca nos bishitantenan a causa di e promocionnan cu nan ta topa di tournan cu ta lanta duda. Den e tempo aki, nos a enfatisa cu ta importante pa tur hende ta consciente di e leynan aki, cual ta inclui e Landsbesluit openbare wateren en stranden y e Algemene Politie Verordening (APV). Den e caso aki, den e articulo 25 di e Landsbesluit ta stipula claramente cu ta prohibi pa core cu cabay (trekdier) riba beachnan (stranden). Ademas, articulo 42 di e Algemene Politie Verordening ta specifica cu tin sancionnan mara na incumplimento di e articulo menciona.
Desde e tempo aki, DNM a ricibi keho indicando cu tin compania, operador y/of trahado cu no ta mantene nan mes na e leynan. Pa e motibo aki, nos a enfatisa e importancia di respeta e regulacionnan aki pa proteha nos naturalesa y medio ambiente y ta bolbe trece esaki dilanti.
A causa di algun duda cu e tour ofreci riba TikTok a trece dilanti, entre nan e legalidad di esaki, Bon Dia Aruba a acerca Parlamentario Dangui Oduber, y a dirigi algun pregunta tocante esaki. Entre e preguntanan cu nos a haci, nos a puntra si tin reglanan y rekisito cu mester cumpli ora di kier cuminsa duna tour, of si ta e caso cu esaki pro ser haci pa cualkier persona? Ademas, a puntra si esaki por ser duna na of cubri cualkier parti di nos isla. Tambe a puntra si tin un autoridad cu ta supervisa e sector di tour cu ta mantene bista riba e operadornan of trahadonan di esaki.
Te cu ciere di e edicion aki nos no a logra haya un contesta, sinembargo nos lo keda pendiente pa asina cu e parlamentario contesta nos por trece e informacion y contestanan ricibi na nos lectornan.
Ta importante pa tene un mente critico ora di mira cierto cosnan lanta riba nos isla. Aunke berdad, ta importante pa nos localnan cuminsa involucra den turismo pa asina esaki por tin un impacto positivo y directo riba nos comunidadnan, tambe ta primordial pa haci esaki di acuerdo na ley y cu e hermentnan y capacidad adecua y necesario pa garantisa e seguridad di tur esnan cu participa den esaki.