(Curacao.nu) – Ora muchanan na Corsou, Bonerio, y Aruba siña lesa pa prome biaha, hopi biaha nan ta haci esaki na Hulandes. Pero esey en general no ta e idioma cu nan ta papia na cas. “Y esey ta haci siña lesa innecesariamente complica,” e investigador Gil-Marie Mercelina ta bisa. El a investiga con muchanan chikito riba e Islanan ta siña lesa na Papiamento y Hulandes, y kico esaki ta nifica pa nan comprension y desaroyo di idioma den ambos idioma.
Mercelina, naci na Corsou, a lanta na Boneiro. “Semper mi tabata papia Papiamentu na cas, pero na scol tur cos tabata na Hulandes.” Su experencia personal despues a bira su forsa impulsor cientifico. Hunto cu Universidad Radboud Nijmegen y Universidad di Corsou, el a realisa un estudio di tres aña bou di casi 300 mucha riba Aruba, Boneiro, y Corsou.
Idioma Nativo como un Fundeshi Solido
“Muchanan ta cuminsa nan carera escolar cu un cabes na Papiamento,” Mercelina ta bisa. “Nan vocabulario ta mas grandi eynan, y nan conoce e zonidonan mihor. Esey ta haci siña lesa den e idioma ey mas facil.” Ora muchanan cuminsa na Hulandes, di otro banda, nan no mester solamente vocabulario y un bon sentido di zonido, pero tambe un bon memoria. “Siña lesa den un di dos idioma simplemente ta exigi mas di un mucha.”
Loke ta resalta: muchanan cu siña lesa bon tecnicamente na Papiamento generalmente por transferi e habilidad ey mas facil pa Hulandes. E contrario no ta funciona. “Esey ta un resultado importante. Nos mester utilisa e poder di e idioma nativo mucho mas efectivo.”
“Comprondemento di lesamento ta mihor na Papiamento”
Den tweede klas, muchanan tambe a haci test di comprension di lesamento. E resultado tabata cla: generalmente, tur mucha, sin importa e idioma di instruccion, a score mihor na Papiamento cu na Hulandes. “Esey no ta sorprende mi,” Mercelina ta bisa. “Muchanan ta sinti nan mes na cas den nan idioma materno. Nan ta compronde e palabranan y frasenan.”
Toch, e investigacion ta revela un corelacion cla: esnan cu ta score bon riba comprension di lesamento na Hulandes hopi biaha tambe ta score halto na Papiamento. “Un bon fundeshi den e idioma nativo tambe ta yuda bo progresa den e di dos idioma. Ta p’esey nos mester tuma e prome idioma na serio,” Mercelina ta bisa.
Investigacion di su colega: ‘Muchanan tin un laso mas fuerte cu Papiamento’.
Su colega investigador Melissa van der Elst-Koeiman a sigui muchanan mas grandi, vierde pa zesde klas. Papiamento tambe a resulta di duna un fundeshi solido pa comprencion di lesamento den nan. “En general, e alumnonan a score mas halto riba lesamento tecnico,” Van der Elst-Koeiman ta skirbi den su disertacion, “pero nan comprension di lesamento tabata claramente miho na Papiamento.”
Un resultado impresionante: muchanan cu tabatin mas buki Hulandes na cas of tabatin un actitud mas positivo pa cu Hulandes tambe a score mihor den e idioma ey. E alumnonan tabatin un actitud mas positivo pa cu Papiamento. “Esey tin sentido,” Mercelina ta bisa. “Mayoria mucha ta papia Papiamento na cas. E ta keda idioma di curason.”
Obstaculonan den Instruccion di Lesamento
A pesar di e bentahanan cla di Papiamento den instruccion di lesamento, hopi obstaculo ta keda. “Simplemente no tin suficiente material di enseñansa na Papiamento”, segun Mercelina. “Hopi biaha no tin suficiente material pa siña lesamento na Papiamento. Papiamento no ta haya suficiente atencion den curiculo.” Ortografia tambe ta un asunto di ripiticion, pasobra muchanan mester cambia entre dos sistema di idioma. “Bo mester practica den tur dos idioma pa hacie corecto.”
Cuminsa Trempan y Bilingual
Mercelina ta defende un acercamento nobo pa enseñansa. “Cuminsa trempan, y hacie bilingue mesora. Laga muchanan traha riba vocabulario y fonetica den tur dos idioma for di cuminsamento. No cuminsa cu un, despues e otro.” Esaki ta rekeri inversionnan dirigi: mas material di enseñansa, mas formacion pa maestronan, y mas cu tur cos, un vision educativo den cua no ta mira Papiamento mas como un obstaculo, pero como un forsa pa siña otro idioma.
“Nos ta papiando aki di e futuro di nos muchanan.”
Aworaki Mercelina ta haciendo investigacion postdoctoral na Hulanda, pero su curason ta cu e islanan ainda. “Mi kier sigui haci e trabou aki. Nos ta papiando aki di e futuro di nos muchanan. Si nos kier pa nan ta exitoso den enseñansa, nos mester cuminsa den un idioma cu nan ta compronde.”
Investigacion haci posibel pa NWO
E investigacion di Mercelina y su colega Van der Elst-Koeiman a keda realisa dentro di un colaboracion unico entre e dos universidadnan. Danki na financiamento di e Organisacion di Hulanda pa Investigacion Cientifico (NWO) y e supervision di nan supervisornan, profesornan Ludo Verhoeven, Eliane Segers, y Ronald Severing, ambos candidato pa PhD a haya e oportunidad pa haci tres aña di investigacion profundo riba e desaroyo di lesamento di muchanan riba e islanan. Un oportunidad unico, Mercelina ta enfatisa, “pasobra e tipo di investigacion a largo plaso aki ta raro aki, pero asina desesperadamente necesario.”