Recientemente comunidad di Aruba a expresa nan preocupacion y disgusto riba plataformanan social pa loke ta sobreturismo cu Aruba ta experimentando na e momentonan aki. Despues cu Bon Dia Aruba a manda pregunta pa Aruba Tourism Authority (ATA), a tene un entrevista cu CEO di ATA, Sra. Ronella Croes ken a elabora riba e topico y maneho di ATA pa turismo.
Croes a remarca cu ATA ta hopi consciente di e preocupacionnan cu tin den comunidad. El a indica cu pa ATA e responsabilidad primario no ta necesariamente trece cierto cantidad di turista, pero ta pa sigura cu turismo ta trece su beneficio economico pa por inverti den bienestar di comunidad. “E ta bay back na e calidad di bida di tur hende,” el a subraya.
El a splica cu globalmente turismo a conoce un boom. Esaki ta asina desde un tiki prome cu pandemia a cuminsa y despues di pandemia mas ainda, caminda varios luga rond mundo ta confronta e reto di sobreturismo.
Esaki, el a sigui splica, ta bin door di diferente aspecto, manera entre otro, acceso pa biaha cu awendia riba nivel mundial ta existi mas y tambe e apertura di e fenomeno di short term vacation rentals cu a amplia e base di kico ta ofrece pa loke ta trata acomodacion mundialmente. Esaki tambe ta pone cu tin mas turismo, mas movecion di hende den diferente pais.
Croes a enfatisa cu Aruba ta sigui ta hopi den demanda y no por kita esey, y ta un punto hopi exitoso cu Aruba mester ta hopi orguyoso y agradecido p’e tambe.
Pa loke ta ATA su maneho, el a splica cu desde 2014, ATA a cambia maneho caba. El a indica cu aunke na momento cu nan a ser institui na 2011 e enfoke tabata pa e fondo y maneho di ATA ser dirigi internacional, na 2014 a cambia esaki.
“Nos a bisa esey no por. No por pasobra e evolucion di turismo ta basicamente demanda un ATA cu ta hopi presente, principalmente aworaki den etapanan cu ta pasando den turismo, aki na Aruba. Esey kiermen cu no solamente presente cu voz y maneho, pero tambe cu fondonan cu nos por inverti unda cu por pa facilita cierto desaroyo,” el a indica.
Croes a sigui splica cu desde e momento ey nan institui un departamento nobo na ATA cu ta yama “destination services” y a pone parti di presupuesto, cu awendia ta alrededor di 20% di presupuesto di mercadeo, pa bay pa producto turistico, tanto e producto fisico como e producto humano. Esaki ta inclui entre otro financiamento di Aruba Hospitality and Security Foundation, Aruba Excellence Foundation y diferente otro proyecto.
El a indica cu ATA su voz y influencia ta bay tambe den diferente comision. Pa hopi aña caba ATA a forma parti di e comision di UTV y ATV caminda nan a fiha maneho y a duna nan recomendacion na gobierno y ta keda na gobierno e ora pa ehecuta esaki. El a agrega cu nan a haci esaki tambe pa Watersports y multiple otro topico den cual nan ta hinca hopi tempo y haci inversion pa ta e voz pa yuda dirigi y maneha turismo.
Croes a remarca cu ATA tambe a laga nan voz ser scucha varios aña pasa caba pa loke ta trata e topico di acomodacion. El a indica cu mas ampliacion di acomodacion tin, mas reto tin pa e capacidad na por ehempel Tres Trapi, otro playa, na aeropuerto of riba caminda, locual ta nifica cu lo tin mas reto pa por carga esey.
El a enfatisa cu di parti di ATA eigenlijk a pidi cautela pa cu expansion di acomodacion, pero e realidad awor ta cu en berdad acomodacion a expande, no obstante ATA su posicion.
Den esaki, el a splica, nan ta purba di inverti hopi tempo y wak con por mehora e ora ey e dispersion di hende riba e isla. “Nos ta consciente cu no ta sano ni pa nos comunidad ni pa nos bishitante, y tampoco placentero, pa ta na un caminda unda cu tin demasiado hende. Como tal e ora ey nos ta haci diferente investigacion,” el a remarca.
Croes a splica cu na 2023 a haci investigacion “visitor sentiment”. Esaki tabata un encuesta realisa conhuntamente cu Universidad di Aruba, caminda nan a bay na e sitionan mas ocupa door di bishitantenan, por ehempel beach, Lighthouse, Bushiribana y diferente otro caminda y a puntra e hendenan na momento cu nan ta bishitando e sitio con ta hayando nan experiencia. Den e encuesta nan a presenta na e personanan diferente scenario y asina nan a saca afo cuanto hende eigenlijk presente na e sitio ta bisa cu e ta mucho ocupa.
El a splica cu nan a haci esey pa asina nan tin un limite di kico e bishitante ta pensa cu ta e cantidad di hende cu tin na un sitio cu ta haci cu nan no lo kier bay na e sitio specifico ey mas.
Apart di esaki el a indica a pone diferente aparato na diferente sitio rond di Aruba pa midi cuanto hende ta move, cuanto hende ta bay y bin for di un sitio na cualkier momento di dia.
“Esey ta importante pasobra aworaki nos ta bay drenta otro faceta y ta cuminsa midi e cantidad di hendenan cu ta move na cierto sitio, ta compar’e cu loke e bishitante ta bisa ta e limite pa na por bishita un luga y asina por wak si ta pasando e limite, ki ora ta pasando esaki y e ora por wak kico por haci pa esaki no sucede,” Croes a bisa.
Tocante kico por haci, el a splica, mester pensa riba maneho diferente. El a sigui splica cu como ATA nan ta cuminsa pensa di otro forma, cual no ta facil pa tur sitio, pero tin cierto sitio cu tin cu wak con por limita y di un manera of otro bisa cu un lugar ta yen. El a indica cu ta facil pa haci’e ora ta maneha un sitio cu por simplemente cera un entrada y bisa cu e lugar ta yen, pero pa otro sitionan e no ta asina facil.
“E ta exigi un cambio di pensamento di nos mes como ATA, pero tambe di otro cu tin un responsabilidad. Pero e pregunta ta bira e ora con bo ta hacie, pasobra bo por demotiva, di cierto manera, fluho di bishitante,” el a señala.
Di otro banda, Croes a splica, pasobra nan ta inverti den mountain bike trails, den Ayo Rock Formation, den Hooiberg, entre otro, nan kier crea conocemento y miho facilidad pa hendenan por bay otro camindanan tambe.
El a menciona cu aworaki tin un investigacion andando tocante con por haci e awanan na Bushiri mas placentero pa usuarionan pa reduci e aglomeraicon na otro beachnan. “Uso di tecnologia ta, uno yuda establece si tin na cierto momento demasiado hende y e ora por bay fiha con ta bay reduci entrada di hende; y dos con ta inverti y facilita pa hendenan por move otro caminda,” el a agrega.
Croes a splica cu mara na esaki tambe tin e di tres di punto cu ta limita expansion di acomodacion pa por mehora e capacidad, pasobra si no, e comunidad y e bishitante na dado momento ta yega na punto y ta bisa cu e vakantie no ta placentero mas.
Croes a enfatisa cu ATA ta sigui midi, haci investigacion, haci inversion y ta un voz na mesa, y ta haci esfuerso pa trece dilanti e liña di maneho pa turismo responsabel cu ta basa riba cuater punto: balansa entre kier pa e turismo mehora calidad di bida; pa bishitantenan haya un experiencia cu ta bale la pena pa nan sigui bin y paga prijs; pa turismo bay den man den man cu proteccion di naturalesa y medio ambiente; y pa turismo produci entrada pa Aruba.
Por ultimo Croes a indica cu encuestanan cu ATA a haci aña pasa a señala cu hendenan ta preocupa. El a splica cu cantidad di hendenan cu ta contento y satisfecho cu turismo a baha y mas persona a bisa cu nan ta preocupa cu costo di bida, costo di vivienda y tambe cu infrastructura y mas hende a pidi pa mas proteccion di naturalesa, medio ambiente y cultura.
“Nos tarea no ta pa ora entrada ta drenta con e ta ser distribui y na kico e ta ser usa, pero e ta hopi importante pa e bay na mehoracion di calidad di bida di cada hende,” el a enfatisa.