A raiz di e bishita di e secretario di estado Hulandes pa asunto di Reino, nos a haya comentario amplio di lider di partido PPA, como parlamentario actual. Un di e temanan trata den encuentro cu parlamento tabata e situacion di supervision financiero, cu problema na caminda atrobe. E asunto ta parce mas urgente pa gobierno, ya cu pa october venidero mester tin un propuesta di ley di Reino na parlamento Hulandes. Pa esey tuma lugar, previamente lo mester presenta e plan na parlamento di Aruba. Nos ta na mitar di augustus y nada ainda… No ta dificil pa mira pakico nos no ta mira un ley di Reino bira realidad.

Den e encuentro e parlamentario menciona a trece e idea di hinca e normanan financiero den Constitucion, cu e argumento cu, si acaso kier cambia e normanan aki, lo mester un mayoria di dos tercera parti pa por efectua esey. Asina Hulanda lo por ta mas tranquilo, pasobra nos no lo haya e circo cu a tuma lugar poco aña pasa, tempo cu mayoria parlamentario gubernamental a percura pa cambio sustancial den e ley, cu a obliga Hulanda evita cu e cambio di ley a bin na vigor. E metodo aplica? Masha simple: Gobernador no a firma…

Pero, e normanan den Constitucion lo ta bon o mal idea? Pa cuminza cu e parti positivo, algo den Constitucion ta haci mas dificil pa manipula e contenido. Aunke algo den Constitucion no ta implica cumplimento gubernamental automatico. E no ta bon idea pa varios motibo. Uno ta cu si bo hinca asunto den Constitucion cu (mester) ta suheto na cambio regularmente, loke por ta e caso di e normanan aki, esey no ta bay asina. Si haci algo asina, anto loke ta haci ta crea e posibilidad pa implementa e cambionan intermedio ey via un cambio via un ordenanza (landsverordening) normal, cu un mayoria regular pa esey. Tin varios lugar den nos Constitucion unda cierto detaye ta keda regla via ley ordinario, pa evita cu pa asunto susceptible na cambio temporal mester bay den e Constitucion mes, cu ta traha explicitamente pa refleha e asuntonan fundamental, cu no ta cambia tanto. Pues, unda e ganashi ta? Loke ta parce un bentaha hopi grandi, di e mayoria di dos tercera parti den parlamento pa cambia Constitucion, ta converti su mes den un obstaculo grandi pa cambia algo, no pa mal intencion, pero hasta den caso di acuerdo entre e partidonan envolvi, por keda sin haya e sosten amplio necesario, y e ora kico pa haci?

Manera cos ta pintando actualmente, no lo tin un propuesta di ley na Tweede Kamer pa tratamento. Esey probablemente pasobra na Aruba mes ta dificil pa mira un mayoria claro na fabor di e ley di Reino, cu necesariamente ta uno di consenso. E recuperacion remarcable di economia di Aruba no ta aumenta e probabilidad cu politiconan ta mira e necesidad pa bay di acuerdo cu e ley di Reino. Entre otro esaki ta debi na e pensamento cu ‘autonomia’ financiero di Aruba ta na peligro. Esaki nos ta haya un argumento absolutamente no valido, pasobra ta trata di un asunto di imposicion di supervision di Reino, unda autonomia ta entrega caba. Esun cu ta carga responsabilidad pa esaki ta gobierno Hulandes, cu a cambia e caso di imposicion di e organo superior, gobierno di Reino, den un asunto cu ta depende completamente di e colaboracion di esun cu ta someti na e supervision. E eror garafal ey Hulanda a comete desde inicio na 2015, unda na e momento clave a bay di acuerdo cu e ley di supervision di Aruba, loke a habri porta pa duna Aruba un ‘say’ den e asunto di supervision. A cuminza implementa e reglanan den Statuut pa ley di consenso, manera tabata haci caba den e caso di e otro islanan. E hecho sin embargo cu den e caso di Aruba a pasa di imposicion, corda e decreto real di 2014 y loke a sigui, pa un caso di supuesto cooperacion di Aruba, a causa cu awe, mas di cinco aña despues di inicio di e crisis di Covid, e asunto aki ta parce algo morto, sin un vision claro na banda Hulandes con pa atende e asunto aki. Di banda di Aruba (parlamento) no mester preocupa pa diseña un maneho pasobra simplemente hunga defensa ta parce suficiente: djis percura cu no tin un mayoria pa aproba e asunto, pa dia cu Hulanda haya gobierno di Aruba asina leu pa coopera pa e documento cana su caminda legal na Aruba. Te awe ainda gobierno Hulandes no por yega na comprende cu e propuestanan di interes reduci no ta e oferta cu cual por logra cooperacion na Aruba. Manera nos a bisa na varios ocasion, e placa extra cu Aruba ta paga na interes no ta importa mayoria di nos politiconan ‘un soberano comino’; no ta di nan cartera e ta sali finalmente.

Pero, kico realmente ta e opcionnan Hulandes den e asunto aki? Manera bisa anteriormente, un ley di Reino di consenso ta improbable y un ley via imposicion mucho menos. Kico esey ta significa? Cu por lo pronto nos ta keda cu e ley di supervision local, pasobra no tin alternativa. Ademas, e miedo Hulandes cu parlamentarionan di Aruba ta cambia e ley ignorando acuerdo cu Hulanda, no ta realistico en vista di e firma di Gobernador, cu mester pa ley bin na vigor. E instruccion di Rey (gobierno Hulandes) na Gobernador pa no firma ta para tur accion na Aruba, y esey a yega di sucede caba..