Parlamento a yega atrobe na un di e momentonan casi historico, unda pa unanimidad ta aproba un (cambio di) ley. E aprobacion di e salario minimo pa ora ta un deseo di hopi aña, mejor dicho decadas, di hopi den nos comunidad. Loke tabata discuti caba den añanan 90 di siglo pasa, sigur na nivel di funcionario publico encarga cu maneho laboral den e epoca ey, a tarda mas di trinta aña pa termina cu un inhusticia grandi pa miles di empleado cu salario na e nivel mas humilde, cu pa cierto motibo nunca tabata haya prioridad. Nos no ta bay perde tempo cu descubri ta kico a ocasiona cu e asunto aki, cu realmente ta un ‘no-brainer’, mester a tuma tanto aña pa yega parlamento. Loke si ta importante señala: no ta necesario scucha lamento awor di esnan cu lo mira nan payroll aumenta. No mester mira esaki como un desbentaha empresarial actual, sino e terminacion di un bentaha financiero cu no mester tabat’ey na promer lugar.

Tambe ta bon pa señala cu, aunke cu e caso aki a keda conclui, lo ta recomendable si den futuro lo por tin mas diligencia den atende e tipo di asunto aki, cu desde semper por a conta cu un mayoria grandi den parlamento pa aproba, pero pa motibo di conveniencia o inconveniencia politico, nunca ta percura pa termina e ruta legislativo. Lo ta eroneo pa celebra e suceso aki awor y den e siguiente caso bolbe tarda trinta aña pa haci algo. Nos por corda cu mas di un decada pasa a haci un labor extenso riba cambio di legislacion laboral, pero ta considera te awe un eror cu e tempo ey caba no a atende e asunto aki.

Cu e cambio aki no tur asunto di e ley laboral aki a keda trata; por ehemplo a keda e asunto di salario minimo pa ora pa empleada domestico, cu ta mustra un poco mas complica. Por ta facil pa pensa cu por sigui e ehemplo di e salario minimo pa ora general aki, pero mester tene na cuenta cu practicamente tur empleada domestico ta supuestamente traha, cu permiso di residencia, cerca un solo dunador di trabao, cu ta responsable pa un paquete completo di alohamiento, alimento, etc. E trabao no ta mara na un limite fiho di ora y por lo tanto un salario pa ora talvez no ta e mihor instrumento pa esaki. Ademas nos sa cu tin un cantidad considerable di empleada cu ta haya un salario parcial so di nan dunador di trabao y mester busca empleo (ilegal) na otro hogar pa completa nan pago pa luna. Tambe tin caso di empleada cu no ta biba na e residencia pa cual nan a haya permiso y tambe ta busca nan propio empleo pa yega na un ingreso mensual razonable. Si ta trata di haya mas gara gubernamental riba e mercado – amplio – di empleada domestico lo ta bon pa tira un vista riba e exigencianan pa un persona local por cualifica pa haya un empleada, pa cuminza cu e tipo di ingreso personal cu nan mester tin. E norma actual di Afl. 50.000,- na ingreso bruto ta demasiado abao pa por paga tur e gastonan cu un empleada domestico ta trece cune. Esaki ta stimula e fenomeno menciona di traha na otro adres pa completa luna.

Alternativa pa salario minimo

Nos por observa tambe cu tin preocupacion pa e futuro di salario minimo na nos pais. Nos semper tabata den e categoria di salario minimo halto den nos region, y na e momento aki cu un salario minimo di mas di $1100, no ta malo si actualmente ta cuminza pensa riba forma pa brinda otro condicion secundario na empleado cu e salarionan mas modesto. A proposito, nos actual salario minimo ta ainda bastante mas abao cu e $10.50 pa ora cu Puerto Rico tin actualmente, como cu nan mester sigui norma Mericano. Pa duna un impresion di e otro realidad den nos region: na Jamaica e salario minimo pa ora ta 400 $ di Jamaica, cu ta mas o menos US$ 2.4 pa ora.

Awor, alternativa cu por considera mester ta un beneficio cu ta algo di particular interes pa tur esnan di menos recurso. Nos a mira cu den impuesto di entrada ya gobierno a bay na un reduccion considerable di inkomstenbelasting, anto ta dificil pa contempla mas medida faborable eynan. Un alternativa cu nos a presenta algun biaha caba, por ehemplo den nos Editorial di 24 di juni 2024, ta e cambio drastico den nos forma di pensa y maneha transporte publico. Envez di sigui e consehonan cu nos tin añanan ta scucha, di cobra un prijs cu ta cubri tur gasto y por lo tanto ta haci transporte publico rentable, pa por paga dividendo na gobierno, nos lo mester haci transporte publico bon y na un prijs cu ta un beneficio pa e usuario, loke ta exigi inversion den e sector aki.

Sin embargo, tin algo cu mester sucede promer cu tur esey. Lo mester pone un fin na e maneho mancaron cu nos ta mira añanan largo, cu un compania cu apenas por tene su cabez riba awa, pero como agravante no ta cumpli e meta di loke nos ta considera bon transporte publico. Henter e modelo empresarial di e compania ta sclama pa un reorganizacion completo, unda ‘de una vez por todas’ mester caba cu e practica di cada biaha pone destino di e compania den man di hende bon liga politicamente, y opta pa maneho profesional berdadero.