Den e transcurso di tempo riba Aruba, nos a yega di mira varios diferente establecimento cu a bira puntonan importante y hopi stima pa nos pueblo y bishitantenan.
Entre nan, tin e joya talbes lubida pa hopi, Bali Restaurant cu tabata situa na loke awo nos ta conoce como Renaissance Marina. Bali Restaurant antes tabata un ‘hot spot’ local y turistico, y awendia ta considera un joya perdi riba e isla.
Conoci como e restaurant flotante, Bali a habri prome den 1955 den man di Willem “Bill” Stryland, ken tabatin experiencia den cuminda Javanes. Na e tempo aki, e restaurant tabata uno basta exclusivo – cu espacio pa 25 persona so. Sinembargo, 4 aña despues, el a ser nombra e miho restaurant den Caribe pa Caribbean Tourist Association.
E restaurant tabata probablemente esun mas iconico pa su exterior inspira pa cultura Javanes y su daknan unico. Sinembargo, e prome version di Bali no tabata asina mes y toch tabata considera un di e restaurantnan mas popular riba e isla e tempo aki. E restaurant a mira 3 diferente doño durante su existencia, durante cual el a pasa door di varios renovacion y cambio di marca.
Den 1964, e restaurant a bay na man di Karel “Carl” Schmand. Durante e añanan, e restaurant tabatin mester di renobacion constante y reparacion, mas tanto a causa di su vulnerabilidad na leak y pilar cu no tabata stabil bao di e fundeshi. Sinembargo, e chens mas grandi cu a yega na e restaurant ta den aña 1970 ora cu e restuarant a expande, cu luga pa 85 persona. Esaki tabata “The New Bali”, cual a tin su reapertura oficiald en 1972.
Despues di 1972, ora cu Ronny Schmand a tuma over, e restaurant a mira otro expansion atrobe; e biaha aki completo cu un bar largo y un area pa baila, unda e bishitantenan por a disfruta di musica en bibo for di musico y compositor Arubiano legendario, Toti Arends.
Despues di 1989, e restaurant un biaha mas a ser poni den man di otro doño, y desde e tempo aki a sufri di pilarnan instabil bao di e fundeshi, cual tabata resulta den varios leak y awa cu tabata drenta e restaurant. Y manera mayoria cosnan grandioso semper tin nan fin, di mesun manera e sobrevivencia y mantencion di Bali Restaurant a yega un fin. Sinembargo, te dia di awe algun ta recorda su legado y awo ta considera esaki un monumento perdi.
Otro joya perdi na Aruba ta e cinemanan den aire liber. Durante 100 aña, Aruba a mira solamente 5 cinema di aire liber, cual awo ta practicamente obsoleto ria e isla, mientras cu e cinemanan ki antes tabata frecuentemente bishita pa localnan y migrantenan den siglo 20.

E prome teatro den aire liber a ser construi den 1920 y tabata comisiona pa Shon Eduard (EddY) de Veer. E cinema aki tabata situa na Hotel Colombia na Oranjestad, cual awo ta unda censo ta situa.
E cinema tabata simple; e tabata consisti solamente di un pantaya, y bishitantenan mester a hiba nan propio stoel pa disfruta di e peliculanan popular di e tempo aki.
Migrantenan Mericano cu tabata traha den e refineria y biba na Lago Colony den Sero Colorado tambe tabatin nan parti cu nan cinema den aire liber, cual tabata forma parti di Esso Club, tambe conoci como Pan-Am Club. E ta na e teatro aki cu prome a mira “Talkies,” e peliculanan cu zonido. E cinema aki mas tanto tabatin peliculanan hit Mericano pa e Mericanonan, di e manera aki sigurando cu e migrantenan tambe por a disfruta di entretenimento for di nan cas.
Den 1950, y 60, Savaneta a mira su propio cinema den aire liber, situa dilanti Marinier’s Kazerne. E cinema aki tabata bishita mas tanto pa e soldadnan, ken no tabatin hopi entretenimento fuera di peliculanan e tempo aki.
E cinema di aire liber mas recien y ultimo a keda construi den e forma di un ‘drive-in theater.” Un concepto popular Mericano, Drive Inn tabata situa na Balashi y tabata un hot spot pa hobennan, kende tabatin e habito di busca tur nan amigonan den un auto pa bay mira pelicula. Pa e fenomeno aki tabatin un prijs separa cu mester a paga yama “car crash.”
E cinema aki a cerca alrededor di 2012, pero a bolbe habri durante e pandemia den 2020, unda peliculanan por a ser mira riba un pantaya gigante crea di container riba otro. Sinembargo, e forma nostalgico aki di entretenimento no a dura hopi y a cerca atrobe un pa dos aña despues. Awendia, te ainda bo por mira e containernan riba otro ora cu bo ta cerca di e area na Balashi.
E ta bunita pa tuma un tempo di nos bida diario pa pensa ribay recorda e joyanan cu nos a yega di mira den e transcurso di bida riba nos isla, cu aunke nos mes talbes no a disfruta of mira, nos sernan keri y grandinan si a haci esaki, y te hasta tin storia cu nan por comparti cu nos. Cu na su turno, lo yuda nos conoce nos isla mas y acerca mas na su historia.
Fuente y potret pa Bali Restaurant; De Kolibrie op de Rots (en meer over de geschiedenis van Aruba) skirbi pa Evert Bongers.
Fuente y potret di cinema den aire liber; De kolibrie op de rots en meer over de geschiedenis van Aruba” skirbi pa Evert Bongers



