Caribe ta un biaha mas memey di e corientenan cruza di politica di podernan grandi. E decision recien di e administracion di Trump pa realisa atakenan militar riba botonan civil den e region — segun informe matando 21 persona — a lanta indignacion internacional y a lanta miedo di un conflicto mas amplio.
Asina Stimson Center, un grupo sin fin di lucro y no partidista cu sede na Washington, D.C. cu ta enfoca riba paz y seguridad internacional a traves di analisis y alcance riguroso, ta revela den un rapport tocante e situacion den Caribe.
Segun e rapport mientras Washington ta considera accion mas agresivo, incluyendo atakenan aereo dirigi of hasta cambio di regimen na Venezuela, gobiernonan regional ta adverti cu e escalacion di e situacion por destabilisa region Caribe, pone rutanan comercial na peliger, y e pone tension riba balansa fragil di seguridad y migracion den islanan bisiña, incluyendo Aruba.
E atakenan, cu oficialnan Mericano ta indica ta dirigi riba barconan liga na cartelnan di droga, a ser denuncia pa lidernan Latino Americano como violacionnan di derecho internacional. Presidente Colombiano Gustavo Petro a condena e atakenan como un acto di guera, declarando cu “un zona di guera nobo a habri: Caribe.” Presidente Venezolano Nicolás Maduro, mientras tanto, a haci un yamado na su ciudadanonan pa “defende e patria,” activando milisia civil como contesta na loke el a describi como agresion di Merca.
Den un cumbre recien di BRICS, presidente di Brazil Luiz Inácio Lula da Silva a urgi pa tene restriccion, advertiendo cu accion militar unilateral di Merca por “cende conflicto den nos hemisferio.” Den henter e region, e rapport ta señala, tin un sentido creciente cu Washington su militarisacion renoba di Caribe ta recorda un era mas scur di intervencion — uno cu hopi hende a pensa cu a termina decadanan pasa.
E rapport ta indica cu analistanan ta identifica tres caminda potencial pa politica di Merca den e proximo lunanan: sigui cu atakenan maritimo den Caribe, realisa atakenan aereo paden di Venezuela, of sigui cambio di regimen na Caracas. Cada opcion ta carga riesgonan enorme — no solamente pa Merca pero tambe pa su bisiñanan Caribense.
Atakenan continuo riba barconan
E ronda inicial di atakenan di Merca ya a stroba actividad comercial den Caribe, particularmente transporte maritimo y pesca. Segun informe, aseguradonan di barco ta reevaluando e nivelnan di riesgo den awanan di Caribe, loke ta lanta preocupacion riba gastonan mas halto pa rutanan comercial cu ta conecta Aruba, Corsou, y Venezuela.
E rapport ta enfatisa cu economistanan local ta adverti cu e tipo di tensionnan ey por tin efectonan di fluctuacion riba economia di Aruba, cu ta depende hopi di importacion y comercio regional. Cualkier instabilidad den rutanan di barco of turismo por traduci lihe den prijsnan mas halto pa cuminda, combustibel y productonan di consumo.
E industria di turismo di e region, cu ya ta recuperando di efectonan di pandemia, tambe ta enfrenta incertidumbre. Segun e rapport, biaheronan potencial por ser distrai pa percepcionnan di instabilidad den sur di Caribe, specialmente si patruyanan naval di Merca of accionnan di represalia di Venezuela ta bira titular.
Atakenan den Venezuela
E di dos posibel escalacion, atakenan aereo dirigi dentro di Venezuela, por tin consecuencianan humanitario y politico di gran alcance. Expertonan ta señala cu atakenan asina probablemente lo fortalece e posicion domestico di Maduro door di ilustr’e como un defensor contra imperialismo Mericano.
Pa Aruba, cu ta situa solamente 25 kilometer for di costa di Venezuela, e preocupacion inmediato lo ta e potencial pa migracion masal. E isla ya caba ta hospeda un cantidad significativo di migrante y solicitantenan di asilo Venezolano cu a huy di collapse economico den e ultimo añanan. Di acuerdo cu e Agencia di Nacionnan Uni pa Refugiado (UNHCR), mas cu 7.7 miyon Venezolano a bandona nan pais for di 2014 — un di e crisisnan di desplasamento mas grandi na mundo.
E posibilidad di actividad militar of milicia Venezolano cu lo por tuma luga den awanan regional tambe ta preocupa autoridadnan di Aruba. Cualkier confrontacion arma cerca di Aruba su fronteranan maritimo probablemente lo rekeri coordinacion cu forsanan naval Hulandes cu sede na Corsou, loke ta trece preguntanan tocante con prepara Aruba ta pa un crisis diripiente di seguridad.
Intento di cambio di regimen
E opcion mas extremo — un esfuerso dirigi di Merca pa kita Presidente Maduro for di poder — casi sigur lo inicia un conflicto regional prolonga. E rapport ta adverti cu un invasion asina lo atrae milicia, rednan criminal, y posiblemente hasta actornan stranhero cu ta sostene e regimen Venezolano.
Un guera di e escala ey por tin consecuencianan economico devastador den henter e hemisferio. Mercadonan di zeta lo reacciona mesora, cu analistanan pronosticando un aumento di prijs di 10%-20%. Esaki lo nifica gastonan mas halto di combustibel y coriente pa islanan dependiente di importacion manera Aruba, unda ya caba prijs di energia ta impulsa inflacion.
Ademas, instabilidad na Venezuela lo menasa lasonan comercial existente. Hopi negoshi Arubiano ta depende di mercancia of clientenan Venezolano, particularmente den comercio informal y turismo. Un guera prolonga por corta e lasonan aki completamente, mientras cu tambe ta pone na peliger e cooperacion di seguridad regional riba trafico di droga y vigilancia maritimo.
Den henter Latino America, hasta gobiernonan historicamente alinea cu Washington ta distancia nan mes for di e accionnan di e administracion di Trump. Argentina, Chile y Brazil a emiti declaracionnan cu ta enfatisa e necesidad di diplomacia y respet pa soberania. Segun e rapport, nacionnan di Comunidat Caribense (CARICOM) ta preparando un declaracion conhunto cu ta urgi Merca pa “de-escala y envolvi multilateralmente.”
E rapport ta señala cu si Merca sigui cu atakenan unilateral, e ta core riesgo di hiba nacionnan Latino Americano mas cerca di China y Rusia, un realineacion geopolitico cu ta visibel caba den tendencianan di comercio y inversion. China awor ta e partner comercial mas grandi pa varios economia di Sur America y a expande su hueyanan den infrastructura y telecomunicacion di Caribe.
Pa estadonan insular chikito manera Aruba, e realineacion aki por complica actonan di balansa diplomatico. E economia habri di e isla y dependencia riba turismo occidental ta nifica cu mantencion di relacionnan positivo cu Merca ta keda vital. Pero segun cu nacionnan bisiña ta acudi mas y mas na China pa inversion, Aruba por haya su mes pega entre podernan competitivo, forsa pa navega den un region cu ta birando mas y mas polarisa.
Olanan di shock economico pa Aruba
Fuera di e implicacionnan di seguridad inmediato, e rapport di Stimson Center ta remarca cu e caida economico potencial pa Aruba por ta profundo. Un conflicto na escala completo cu ta envolve Venezuela probablemente lo afecta varios sector clave.
Turismo: Tension regional aumenta lo stroba tanto turistanan di Noord America como Europeo, cu ta conta pa mas cu 80% di e yegada di Aruba. E marca “One Happy Island” di e isla por sufri daño duradero si e parti zuid di Caribe ta ser percibi como insigur.
Comercio y Logistica: Interupcionnan maritimo por impacta e fluho di mercancia pa y for di e isla. Aruba ta importa casi 90% di su cuminda y productonan di prome necesidad — un vulnerabilidad exponi durante e pandemia di COVID-19.
Gastonan di Energia: Volatilidad di prijs di azeta lo a dal directamente e sector di energia di Aruba y gastonan di transporte, potencialmente aumentando inflacion y kitando poder di compra.
Presion di Migracion: Instabilidad renoba na Venezuela por pusha miles di refugiado mas den direccion di Aruba, poniendo mas tension riba recursonan publico limita y cohesion social.
E riesgonan aki ta bin na momento cu ya caba gobierno di Aruba ta luchando cu recuperacion despues di pandemia y retonan di debe. E presupuesto di 2025 di e isla ta delinea prioridadnan den consolidacion fiscal y diversificacion turistico — metanan cu por ser destrui pa conflicto regional.
Lidernan regional ta urgi diplomacia colectivo pa evita cu Caribe ta bira un arena di conflicto un biaha mas. “Nos no mester permiti pa nos lamanan ser converti den campo di bataya,” un diplomatico di CARICOM a bisa den un reunion recien. “Caribe mester para pa paz, no proyeccion di poder.”
Segun e rapport, analistanan ta sugeri cu Aruba por hunga un rol den planificacion di contingencia regional — incluyendo contesta coordina na potencial fluhonan di migracion y incidentenan di seguridad maritimo. Trahando pa medio di Reino Hulandes, Aruba por a pusha pa un foro multilateral cu ta envolve Venezuela, Colombia, y Merca pa preveni mal calculacion riba lama.



