Met het proces van regularisatie van ongedocumenteerde migranten — dat duizenden bewoners de kans biedt om toe te treden tot het formele systeem — rijst een fundamentele vraag: hoe zal legalisatie de vraag naar woningen en de capaciteit van de infrastructuur beïnvloeden?

De antwoorden zijn niet eenvoudig, maar recente overheidsdocumenten en demografische gegevens schetsen een duidelijk beeld: legalisatie zal op korte termijn waarschijnlijk de formele vraag naar huisvesting vergroten, maar op middellange termijn de belastingbasis en publieke planning versterken. Om dit zonder onevenwicht te realiseren, moeten beleidsmaatregelen snel worden afgestemd zodat de verandering van legale status hand in hand gaat met uitbreiding van de woning- en infrastructuurcapaciteit.

Afgelopen maand kondigde de Arubaanse regering een traject aan om de toelatingsregels voor ongedocumenteerde personen te versoepelen. Dit traject biedt hen de mogelijkheid om deel te nemen aan de formele arbeidsmarkt. Tegelijk moedigt het programma vrijwillige terugkeer aan voor degenen die niet aan de toelatingsvoorwaarden voldoen, zonder sancties, met de mogelijkheid om in 2026 opnieuw een reguliere aanvraag in te dienen.

Wanneer de juridische status verandert, verandert ook de levenssituatie. Gezinnen die voorheen in informele woningen of overbevolkte situaties leefden, kunnen nu op zoek naar formele huur- of hypotheekcontracten. Op een eiland met slechts zo’n 106.000 à 108.000 inwoners kan zelfs een bescheiden stijging van de formele vraag de woningmarkt beïnvloeden — vooral binnen het segment van betaalbare huurwoningen.

De woningmarkt op Aruba staat al onder druk door toerisme en de toename van short-term vacation rentals, wat de prijzen hoog houdt. Zonder parallelle programma’s voor nieuwbouw of herbestemming van bestaande gebouwen kan er sterke concurrentie ontstaan om de betaalbare woningen, waardoor de druk op huurders met lage en middeninkomens toeneemt.

De legalisatie van ongedocumenteerde personen zal op korte termijn drie duidelijke effecten hebben:

  • Druk op betaalbare huurwoningen – Nieuwe geregulariseerde gezinnen zullen formele huurcontracten en nutsvoorzieningen zoeken, wat de druk in oudere en dichtbevolkte wijken vergroot.
  • Deconsolidatie en consolidatie van huishoudens – Sommige families zullen zich opsplitsen (verhuizen van gedeelde kamers naar aparte woningen), terwijl anderen zich zullen verenigen om in aanmerking te komen voor een hypotheek. Dit maakt de formele vraag zichtbaarder voor ruimtelijke planning.
  • Overgang van informele naar formele verhuur – Eigenaren die voorheen informeel verhuurden, zullen nu eerder geneigd zijn hun eigendommen te registreren, wat de woonstandaarden verbetert maar mogelijk ook de kosten verhoogt.

Deze uitdagingen zijn niet onoverkomelijk, maar ze maken één punt duidelijk: het woningaanbod moet gelijke tred houden met de groeiende vraag.

Om woningtekorten te voorkomen kan de overheid:

  • Accessory Dwelling Units (ADU’s) toestaan binnen bestaande wijken;
  • herbestemming van verlaten gebouwen aanmoedigen tot appartementen;
  • inclusief zoneringsbeleid invoeren, waarbij grote projecten een percentage betaalbare woningen moeten bevatten.

Het Ruimtelijk Ontwikkelingsplan Aruba (2019) biedt een solide basis om groei te sturen langs infrastructuurcorridors. Met een update die ook korte-termijndoelstellingen voor woningbouw omvat, kan de overheid private investeringen in de juiste richting sturen.

Daarnaast kan de regelgeving voor kortetermijnverhuur worden herzien om te voorkomen dat de toeristische markt lokale bewoners verdringt.

Aruba beschikt via WEB Aruba over een geïntegreerd systeem voor water- en energieproductie. Het bedrijf heeft recent geïnvesteerd in nieuwe dual-fuelmotoren om de capaciteit en betrouwbaarheid te vergroten. Het project met Wärtsilä (gestart in juni 2025) is een stap in de juiste richting voor de toenemende vraag.

Dankzij de ontziltingsinstallatie heeft Aruba controle over zijn watervoorziening — een voordeel dat veel andere landen missen. Zodra woningen formeel geregistreerd zijn, kan het verbruik nauwkeurig worden gemonitord, wat bijdraagt aan duurzame planning van publieke voorzieningen.

De geplande uitbreiding van de energiecentrale in 2025 komt op het juiste moment, gezien de groei in toerisme én het aantal inwoners. Met meer capaciteit en efficiëntie kunnen nutsbedrijven de hogere belasting van de woninggroei aan, vooral als dit gepaard gaat met energiezuinige bouwvoorschriften en stimulansen voor efficiënte airco’s.

Legalisatie leidt doorgaans tot een stijging in voertuigregistraties. Zonder tegenmaatregelen kunnen de wegen verstopt raken. Verbeteringen in het openbaar vervoer — zoals frequentere Arubus-routes — en ruimtelijke plannen die nieuwe woningen dichter bij werkplekken en scholen situeren, kunnen dit mitigeren.

Wat onderwijs betreft hangt de impact af van de leeftijdsstructuur van de geregulariseerde bevolking. Hoewel Aruba’s bevolking relatief volwassen is, kan zelfs een kleine toename van het aantal kinderen druk op scholen veroorzaken. Snelle audits en het gebruik van modulaire klaslokalen kunnen tijdelijke tekorten opvangen.

Op het gebied van gezondheidszorg kan de regularisatie informele noodhulp omzetten in primaire, continue zorg, wat de volksgezondheid verbetert en op lange termijn kosten bespaart — mits registratieprocessen eenvoudig en meertalig worden ingericht.

De overheid kan een woningimpactnota publiceren die aansluit op het tijdspad van de regularisatie, met scenario’s voor 1.000–3.000 nieuwe formele woningen.

Daarnaast kan grond worden vrijgegeven en kunnen subsidies en leningen worden aangeboden om informele woningen in overeenstemming met de bouwvoorschriften te brengen. Evenwichtige regels voor kortetermijnverhuur in gemengde wijken beschermen de lokale bewoners.

Nieuwe huurders verdienen bescherming: standaard huurcontracten, beperkte borgsommen en bescherming tegen wraakacties zijn cruciaal. Voorlichting in Papiaments, Spaans en Engels kan helpen bij het uitleggen van rechten en registratieprocedures.

De regularisatie van ongedocumenteerde migranten is niet enkel een migratievraagstuk, maar een kans om gemeenschappen te versterken, infrastructuur te verbeteren en publieke planning te moderniseren.

Met formele bewoners kan Aruba uitbuiting op de huurmarkt terugdringen, de arbeidsmarkt versterken en beleid baseren op nauwkeurige gegevens. De nutssector is voorbereid, het ruimtelijk plan bestaat, en de schaal van de uitdaging is beheersbaar.

Met gecoördineerde actie in 2025 en 2026 kan de legalisatie een katalysator worden voor sterkere huisvesting, veerkrachtige infrastructuur en hechtere gemeenschappen — in plaats van een bron van spanning.