Ayera mainta a wordo anuncia e proyecto PRISMA, dedica na esnan cu ta sufri di e malesa diabetes tipo 2 y tambe pa nan miembronan di famia cu kier haya mas conocemento di e malesa aki

Den presencia di Judelca Briceño, adviseur di ministerio di Turismo, Salubridad y Deporte y management di e ekipo miembro di Directie Volksgezondheid Aruba hunto cu Sharline Vis, dokter di cas y presidente di Fundacion Diabetes; y Charlene Leslie, coordinador di proyecto Fundacion Diabetes Aruba/PRISMA, a informa cu e programa aki ta back pa yuda comunidad.

Briceño a expresa cu nan tin colaboracion completo di Organisacion Panamericano di Salud (PAHO) hunto cu ministerio, DVG,  Huisartsenvereniging Aruba (HAVA) y Stichting Diabetes Aruba pa un proyecto cu ta regarda prevencion den salud – y den e ocasion aki, na esunnan cu ta sufri di e malesa di diabetes.

Briceño a expresa cu na aña 2020 Aruba cu PAHO a lansa un documento multisectorial cu ta yama ‘Nacional Multisectorial and CDS Document’ mirando e problematica cu salud na Aruba tin na unda tin hopi hende cu ta sufri di problemanan cardiovascular, diabetes, cancer, malesanan cronico cu tin di haber hopi cu estilo di bida di e hendenan y pa via di esaki a dicidi pa bin cu un plan nacional pa combati Non Communicable Diseases (NCD).

E documento aki ta basa riba Evidence Based Program cu tin e vision di DVG na unda nan no kier bay crea programanan nobo, nan kier fortalece e programanan cu ta existente, esun cu ya caba a demostra nan efectividad na Evidence Based.

Asina mes, Briceño a duna di conoce cu PAHO a pone fondonan necesario pa nan por realisa programanan cu ta cay bao e vision di prevencion di NCD’s na Aruba.

Sharline Vis a bisa cu e programa aki PRISMA a wordo introduci caba na for di september 2019 , el a indica cu ta un programa hopi importante cu ta enfoca riba e hende cu ta biba cu e malesa di diabetes tipo 2, pa nan por tin conocemento di e malesa, nan factornan di riesgo y con nan por influencia esaki den un manera positivo.

El a splica cu Fundacion Diabetes ta un organisacion cu ta pone hopi enfasis riba tur loke tin di haber cu e malesa aki, pero door cu e programa ta enfoca riba e tipo 2 el a expresa cu ta pa motibo cu ta un malesa cu ta hopi prevalente na Aruba.

Di 8.500 pa casi 8.700 persona ta registra na AZV usando remedinan pa diabetes, di e cantidad aki Vis a menciona cu tin un grupo chikito cu tin diabetes tipo 1, usualmente esaki ta un tipo di diabetes cu ta bin na mucha y den adolescencia y e ta full diferente compara cu esun tipo 2.

Ta importante pa pashentnan cu ta sufri di cualkier di e dos tipo cu mester pone enfasis riba nan estilo di bida, pa motibo cu diabetes ta un malesa cu ta bin ora cu un estilo di bida ta full desbalansa y nan ta enfoca specialmente riba obesidad, personanan cu tin problema cu sobrepeso y acumulacion di vet rond di e organonan di e bariga y cu esaki ta e personanan cu na lo largo por desaroya e diabetes tipo 2.

Vis a comenta cu tambe tin e factor genetico, por a mira casonan den e rasa como esunnan descendiente di Africano y Indigena di Caribe na unda e hende ta mas sensibel pa desaroya diabetes tipo 2.

“Lo ta facil pa bo pensa cu bo ta bay trat’e cu remedi so, pero esey no ta e caso, esaki ta un malesa cu ta wordo ocasiona door di un estilo di bida pafo di balans y nos tin cu trat’e tambe na e manera ey”, Vis a sigura.

E programa aki ta enfoca riba e pashent mes y su problemanan individual den e maneho di diabetes, pa motibo cu no ta tur hende tin e mesun echonan ni e mesun problemanan pa maneha e malesa y pa cambia factornan di estilo di bida, “tin hende tin mas problema, por ehemplo pa haya un manera pa haci movecion y tin otro hende cu tin mas problema pa haci cambionan den nan manera di come”, Vis a manifesta.

Cu interaccion y participacion pa un grupo chikito di hende e curso aki ta bay pone atencion riba e hende individual, enfoca riba loke nan kier saca di e curso y loke nan kier cambia den un plan cu nan por haci pa bin cu cambionan den nan estilo di bida pero cu por ta faborabel.

Nan como Fundacion Diabetes tin e mision pa crea e transformacion di conscientisacion den colaboracion cu otro stakeholder di salud pa asina empodera e hende mes cu mester bin cu e cambio.

Charlene Leslie a recorda cu Fundacion Diabetes a cuminsa cu nan curso di PRISMA na aña 2019 como un programa piloto na unda ta conta cu un investigacion di Universidad di Aruba pa por wak e efectividad di e programa na unda e resultadonan a mustra cu ta positivo, 75 participante den un periodo di seis luna a haya un score di satisfaccion cu un 9.3 a base di un scala di 1 pa 10.

Tambe PRISMA tabatin un impacto positivo riba e cumplimento di e terapia, nan a wak esey riba nivel di alimentacion, actividad fisico pero tambe uso di medicamento, Covid-19 a trece cune un efecto na unda algun participante no a logra cumpli cu loke nan a plania.

Universidad di Aruba ta cabando cu e investigacion aki riba e parti biomedico segun Leslie a afirma, pa asina nan por wak tambe si PRISMA tabatin tambe un efecto positivo riba peso, nivelnan di sucu den sanger, colesterol, entre otro.

El a afirma cu e programa ta di Hulanda y den colaboracion hunto cu nan e programa aki a wordo adapta pa e cultura di Aruba segun loke Leslie a indica y cu tambe ta wordo duna na otro paisnan rond di mundo.

Manera a wordo menciona caba esaki lo bay duna na gruponan chikito desde 5 te cu 7 persona siguiendo protocolnan di medidanan di bio-siguridad cu un duracion di tres ora, tres dia pa siman durante tres siman na unda profesionalnan di salud trahando den area di diabetes lo ta e trainernan, participantenan lo ricibi un certificado y herment adicional cu nan por bay cas cune.

Pa mas informacion por tuma contacto cu www.fdaruba.com, por manda un e-mail na info@fdaruba.com of yama na 566.5045, e participacion ta gratis.