Aña 2021 ta terminando di otro manera cu nos a pensa. Mientras e aña mes tabata bastante positivo riba tereno economico, cu un recuperacion mas rapido di loke a anticipa, e actual brote di e variante Omicron, ta trece algun peligro cune. Di banda medico/cientifico ta tende cu e variante aki ta menos fuerte cu por ehemplo su predecesor Delta, pero di otro banda ta mas contagioso. Esaki ta splica e aumento rapido di cantidad di caso actual.

Expertonan ta mustra riba e importancia di cifra di ocupacion di hospital. Por tin mas contagio, pero si finalmente menos ta bira malo di gravedad y mester di hospital y/o ICU, anto e consecuencianan ta mas soportable y no ta requeri medida severo manera un lockdown. Un di e poco paisnan cu a scoge pa un lockdown ta hustamente e pais cu ta un guia pa nos, Hulanda. Nos no ta mira un necesidad tampoco pa bay den un lockdown na e momento aki, a pesar di e record di mas di dos mil caso activo ayera. Pero den e medidanan anuncia nos ta mira cos cu ta lanta pregunta. Por ehemplo, si bo no por sinta cu mas di 6 persona den un restaurant, pakico na cas si bo por organiza, si bo kier tur anochi, un encuentro cu famia y amigo di 60 hende paden, o 75 pafor… Ta un caseron bastante grandi bo mester tin pa acomoda na un manera sigur 60 hende paden, pero si bo tin gana di fiesta, bo por hacie – anto full legal – mientras bo ta den un pais cu a yega na nivel di mas di 14.000 caso activo pa cada miyon habitante.

E pregunta clave den esaki ta: ki mensahe gobierno tabata kier duna cu esaki? Di un banda ta trata di controla contagio den establecimento oficial, loke ta parce nos bon, pero di otro banda ta habri caminda pa contagio generaliza den un comunidad unda ta proba caba cu e virus nobo a plama bay tur caminda? Por ta naturalmente cu nos ta completamente robez den nos acercamento y no ta mira cu gobierno ta haciendo un intento acelera di yega na ‘herd immunity’? Nan por a simplemente bisa nos… Di tur manera, cu e regla asombroso aki nos no mester ta straña si nos ta manece den e aña nobo cu cifra di contagio nobo cu ta laga e 2.000 di ayera mustra manera wega di mucha. Y, aki ta unda e peligro ta: un contagio asina generaliza por cuminza yega na e poblacion vulnerable, incluyendo hende di edad, y hende cu predisposicion medico, di riesgo halto.

Naturalmente e contra-argumento lo ta cu un parti grandi di e gruponan aki a vacuna caba, mayoria hasta dos biaha, te haya nan ‘booster shot’. Esey en berdad ta mehora e probabilidad di haya Covid di manera menos severo, pero no ta elimina e peligro net pa esnan mas vulnerable, cu den henter e casi dos aña cu nos ta den e pandemia aki, ta e grupo cu mas victima a conoce. Ta nan ta coriendo mas riesgo den e encuentronan familiar mal pensa aki, sigur si nan ta conclui cu ta ‘safe’ pa participa na e tipo di encuentro social aki, hustamente pasobra gobierno mes a bisa ta OK?

Den henter e asunto aki, manera semper, nos no por mira esaki como algo meramente local. Como pais nos ta gana mayor parti di nos placa cu invita hende bin pasa tempo – agradable – cerca nos. Y esaki ta haci cu na e otro banda, di unda e avion mas tanto ta sali, ta evalua nos situacion pa tene cuenta, no pa nos bon, sino pa bon di nan propio ciudadanonan. Na e momento aki nos ta na punto di haya un categorizacion ‘cora’ atrobe di CDC, e autoridad Mericano den e materia aki, loke ta implica ‘maximo alerta’ pa Covid-19: un advertencia pa no biaha pa tal teritorio. Si esaki sucede, anto e lo tin efecto inmediato riba biahamento di turista, sigur pa gruponan cu lo cancela nan biahe. Tanten e situacion aki permanece den inicio di aña, e lo haci daño economico na tanto sector priva como gobernacion, e ultimo aki cu semper ta depende di con economia ta opera pa haya ingreso via impuesto. Nos a pasa den e situacion aki caba un biaha e aña aki, na augustus/september, unda e ocupacion di camber a cay considerablemente. Cada biaha cu cos drecha despues ta parce cu nos ta ‘gaña lubida’ cu e incidente a tuma lugar, sin tuma nota ni siña di esaki. Y den e caso particular aki tabatin advertencia for di e sector afecta, pero manera semper gobierno ta sigui su propio rumbo y ritmo… te ora ta laat, atrobe. Naturalmente cu den e dianan cu ta bin nos lo haya di tende cu ta ‘pueblo mes por yuda, pasobra pueblo no ta cuida’. Esey por parce asina, pueblo ta cuminza relaha segun cos ta bay bon, pero ta ken ta na timon pa adverti na tempo? Pueblo? O esnan designa y nombra pa tal? No por ta asina cu semper ora cos bay bon, e ministro a haci bon, pero ora cos bay malo, ta pueblo no a cumpli. E biaha aki ora cos bay malo, tin responsable pa e hecho cu ‘pueblo no a cumpli’, pero cu permiso oficial…