Recientemente, Asociacion di Hotel y Turismo di Aruba (AHATA) a comparti nan preocupacion tocante e ocupacion averahe di hotel pa luna di september, cu tabata 10 porciento menos cu e aña prome. Mientras cu e dato aki ta alarmante na un momento di expansion di cantidad di camber di hotel, e no ta un sorpresa, ya cu pa varios aña a adverti di e tendencia aki.
Manera Bon Dia Aruba a publica den nos Editorial e siman aki, AHATA a nota cu september ultimo a mira un caida den e grado di ocupacion di hotel, pa di dos luna consecutivo. E averahe di ocupacion di hotel a baha na 63 porciento, cual ta casi 10 porciento menos compara cu september di aña pasa, y alabes a nota cu augustus ultimo tabata 9 porciento mas abao cu augustus di aña pasa.
Normalmente, na september e grado di ocupacion ta baha, y despues e tendencia ta cu e ta subi pa temporada di fin di aña. AHATA ta reconoce esaki, bisando riba rednan social: “Aunke cu September historicamente tin un dip y a logra mantene RevPAR, e cifra aki ta preocupante.”
Expansion di cantidad di camber di hotel
Preocupante no solamente pa motibo cu un tendencia di ocupacion abao pa hotel ta nifica cu tin menos ganashi y stabilidad den un di e industrianan mas importante pa economia di Aruba, sino tambe pasobra ainda tin expansion den e cantidad di camber di hotel na caminda. Esaki ta un di e aspectonan cu ta causa cu e grado di ocupacion ta baha.
Por recorda cu entre aña pasa y e aña aki tin 925 camber di hotel nobo cu a bira disponible mediante diferente expansion y hotel nobo, manera Iberostar, Secret’s, St. Regis, y Hilton. Y ainda tin proyectonan cu no ta confirma si lo realisa, pero cu tabata aproba anteriormente, y lo resulta den un total di mas di 1.300 camber adicional, relaciona cu proyectonan manera Divi Phoenix, Iberosol, Iberostar y e di dos y di tres fase di Secret’s.
E hecho cu tanto camber adicional ta siendo construi na Aruba mientras cu e tendencia den turismo mundial ta cambiando pa otro tiponan di acomodacion no solamente ta preocupante, e ta evidencia di e falta di planificacion y maneho cu vision cu a goberna Aruba pa decadas.
Por ehemplo, na januari 2020 Bon Dia Aruba a publica un articulo tocante e advertencia di Caribbean Tourism Organization (CTO) encuanto e desaroyo di cantidad di camber disponible y grado di ocupacion. Loke CTO a indica apenas algun luna promer cu e pandemia a salata nos tur, ta cu mientras e cantidad di bishitante na e region tabata aumentando, na 2019 entre 8 y 9 porciento, e grado di ocupacion tabatin tendencia di sigui baha.
Esaki mientras cu yegada di bishitante en general si a keda subi durante 2019 y Caribbean Tourism Organisation (CTO) su division di investigacion a predeci un aumento di entre ocho y nuebe porciento den yegada di turista pa e aña completo. Tambe nos a relata cu e site Hospitality.net a calcula cu pa e proximo tres pa cinco aña tin mas di 100 proyecto di en total aproximadamente 27.300 camber den pipeline den e region.
Construccion recien di acomodacion turistico na Aruba, di varios mil camber, den e zona turistico di Palm Beach/Eagle y Sero Colorado, ta representa un parti desproporcional di e 27.000 cambernan ey, tumando na cuenta e ‘market share’ di nos isla den e mercado Caribense segun yegada di bishitante ‘stayover’, cu ta solamente 4-5%. Esaki sin tuma na cuenta e proyectonan cu eventualmente ta den preparacion, pero no a cuminsa construccion ainda.
Popularidad di STVR
Mientras na Aruba ta expandiendo e cantidad di camber di hotel, e tendencia den turismo mundial ta inclinando cada bes mas den direccion di short-term vacation rentals, manera Airbnb.
Den su rapport mas recien, tocante resultadonan di prome mita di aña, Aruba Tourism Authority (A.T.A.) a indica cu mientras cu e cantidad di bishitante ta keda aumenta, tin cambio den e preferencia pa acomodacion.
Manera Bon Dia Aruba a publica e siman aki tocante e rapport di A.T.A., e aña aki a mira un cambio significante den preferencia di estadia, unda bishitantenan ta prefera mas pa estadianan independiente manera Airbnb. Estadia di camber solamente, conoci como acomodacionnan estilo European Plan (EP) a crece 3,8%. Mientras tanto, estadia den resortnan all-inclusive a cay cu 5,4% y Timeshare tambe a mira un caida di 2,1%. Otro tipo di acomodacion, entre otro villa, vacation rental y boutique hotels, a crece cu 11,2%, representando un promedio di 38% di estadianan pa anochi. Esaki ta sugeri cu bishitantenan ta keda busca flexibilidad y un experencia mas local en bes di keda den resortnan cu ta ofrece un pakete completo.
E cifra di 38 porciento pa “otro tipo di acomodacion” ta directamente relaciona na e reduccion den e grado di ocupacion cu AHATA ta reporta. Esaki pasobra segun A.T.A. mes a reporta, e cantidad di bishitante na Aruba ta keda aumenta. Entre januari y juli 2025, Aruba a ricibi 762.356 bishitante, marcando un aumento di 3,3% compara cu e mesun periodo den 2024. Den total, turistanan a pasa 5,1 miyon anochi riba nos isla. Compara cu 2024, esaki ta un aumento di 0,5%. Gastamento tambe a subi pa un promedio di 5.258,50 biyon marcando un aumento di 12,3% compara cu aña pasa, segun cifranan for di Banco Central di Aruba (CBA).
Esaki ta nifica cu a pesar cu mas turista ta kedando na Aruba, menos di nan ta kedando na hotel.
Tereno: un recurso scars
E tendencianan aki tin un impacto doblemente negativo riba un recurso hopi scars na Aruba: tereno.
Di un banda, a otorga tereno na hotelnan pa construi mas camber, hopi biaha limitando asina e facilidad y conveniencia di ciudadanonan local pa disfruta naturalesa, beach y areanan publico. Di otro banda, mercado di vivienda na Aruba ta bao presion enorme pa motibo cu hopi cas ta ser absorbi den e mercado di STVR, cu ta hopi mas lucrativo, y ta atractivo pa inversionistanan stranhero. Esaki ta reduci e cantidad di vivienda disponible pa e poblacion local, na un prijs pagable.
E factornan aki combina ta evidencia un biaha mas di mal maneho y mal planificacion di un di e recursonan principal di Aruba, cual ta nos teritorio. E falta di vision na momento di otorga permiso di expansion di hotel sin tene cuenta cu e tendencianan mundial cu ya tabata dunando indicacion di bay den direccion di boutique hotel y STVR ta un fayo grave. Pero e falta di regulacion pa STVR y benta di real estate na stranhero ta mesun malo, y ta contribui mesun hopi na e problema. Si lo a regula STVR, e ora e ocupacion di hotel lo ta mas halto, hustificando asina e expansion den cantidad di camber. Of si tabata bay permiti tanto STVR, lo mester a rechasa e expansion di camber. Pero pa permiti tanto desaroyo sin vision, a causa daño tanto na e industria hotelero como e sector di vivienda na Aruba.