Aña 2020 a cuminsa y tin un tereno riba cual nos no a duna di conoce nos expectativanan. Esey ta e diferente asuntonan pa cual nos lo desea di mira un claridad durante e aña aki. Den esaki nos por distingui entre asunto primordial y esun menos importante. Den e editorial aki nos no ta bay trata esakinan segun orden di importancia, pa no haya comentario cu nos ta bagatelisa cierto asunto y duna otro mas importancia.

Un prome punto cu ta bolbe regularmente ta e reforma fiscal cu segun nos impresion ta ‘going nowhere’. Aña a cuminsa cu e paso inteligente di duna nos e parti positivo, e reduccion den tarifa di loonbelasting, pero e banda menos bunita pa nos como ciudadano y consumidor, ta loke ta warda nos ainda. Finalmente, den e ‘give and take’ cu e reforma semper ta, e idea ta cu esun cu ta resta placa ta gobierno. Esaki naturalmente pa paga un presupuesto cu pa prome biaha ta surpasa e limite di Afl.1.500 miyon, incluyendo e aumento fuerte den pago di proyectonan PPP di e gobierno anterior. Pero e incertidumbre no ta solamente pa e manera cu e ta bay afecta nos cartera, sino mas bien e meta mas amplio cu un gobierno tin cu un operacion cu nan por yama, hustifica, un reforma fiscal. E metanan ey por ta mehoracion den sentido administrativo, tanto pa gobierno como pa sector priva. Esaki por encera simplificacion di e sistema tributario, cu ta parce nos un necesidad grandi. Nos ta mira cu ainda nos tin un zegelbelasting, cu ta pertenece na e era di Napoleon Bonaparte, pero nos a drenta decada tres di siglo 21.

Otro por ta mas transparencia den pago di impuesto, entre otro pa tin mas control riba esnan cu no ta contribui. Menos empresa tin cu no ta contribui, mas faborable esey ta pa caha di gobierno, y menos necesidad tin pa na cierto momento aumenta tarifa, loke ta malo pa e empresanan. Loke ta haci falta na e momento aki, ta unda henter e aventura di reforma fiscal ta hibando nos, pasobra nos no ni sa kico ta e metanan strategico cu esaki. Mas bien nos ta hayando e impresion cu tur esaki tin como guia principal pa percura pa suficiente entrada, pa no mester haci ahuste grandi den e gastonan gubernamental. Ta te cierto punto un gobierno por hiba e maneho aki y kere cu pueblo ta keda acepta esaki.

Otro incertidumbre grandi nos a trata ya varios biaha den ultimo simannan y esey ta e situacion na e refineria. Di banda di oposicion nos por tende lamento y critica cu gobierno no a haci suficiente pa percura pa reapertura, pero esey ta un critica sin base pasobra nan tambe por sa cu e refineria no tin futuro. Si nan djis tuma e molester di analisa e situacion obhetivo di sector petrolero den nos region, nan tambe lo yega na e conclusion cu cualkier gobierno cu tin su mirada pa futuro, lo mester cuminsa indica pueblo kico ta e direccion nobo den cual nos mester cana. Nos no ta sinti nada di liderazgo, ni di gobierno, ni di oposicion. Y mientras tanto e asunto a yega na un punto importante. Esey ta cu ta urgente pa gobierno tuma rienda den e asunto aki, independiente di e asunto di pago di e empleadonan, pa atende y garantisa entrada y distribucion di combustible na Aruba. Esaki ta urgente pasobra segun informacion di cual nos ta dispone, e estado di e facilidadnan portuario no ta di gaba, loke por pone entrada di combustible na peligro. Aki atrobe nos no ta mira nada mas cu comentario superficial cu no ta atende e caso manera mester.

Otro dolor di cabes ta hospital. Nos no a mira un investigacion profundo di tur loke a tuma lugar den ultimo añanan cu ta mustra riba por lo menos mal maneho, y den cierto caso hasta pio. Pakico na Curaçao si tin e animo y curashi pa cuminsa cu un investigacion parlamentario (‘parlementaire enquete’)? Ni sikiera ta tuma e decision pa percura pa e instituto aki haya un hunta directivo y gerencia diario cu ta funciona na un manera aceptable. Tambe tin por ehemplo e falta di diligencia pa esclarece pa henter Aruba kico realmente a sucede den e caso di fraude na laboratorio, y mas importante ainda, kico ta e situacion y maneho di awor en adelante. E famoso testnan ta ser atendi na Aruba? Cuanto nan ta costa? No 190 euro cada uno, nos por supone? Of nan ta bay exterior ainda? Y mas ainda, unda a keda e casonan penal contra esnan cu a abusa grandemente di confianza, hortando casi un miyon di fondo publico?

Esaki ta parce algo similar manera e caso di fraude na Setar NV, cu tambe nunca a conoce denuncia formal na Aruba, mientras cu ta trata di crimen cometi na Aruba, como empleado di Setar. Esaki ta birando e norma nobo, cu basta bo caso ta grandi, bo ta haya un ‘caminda pa cana’ pa scapa bo curpa? Ta ken di nos, ciudadano comun y coriente, ta haya e tipo di privilegio aki? Nos no mester enfoca mas riba kico pueblo ta pensa di corupcion, nos mester mira accion den caso concreto.