editorial.jpg

Na aña 2015 caba e partidonan representa den parlamento a yega na un acuerdo tocante e  proyecto di ley pa creacion di e instituto ‘ombudsman’( Defensor di pueblo). Mientras tanto, no a pasa e ley ainda pero tin entendi cu tin preparacion pa su funcionamento. Esaki ta encera presupuesto pa e organisacion cu e Defensor di pueblo lo bay tin mester pa por funciona. Por ta cu den e lunanan cu falta ainda den e aña aki e ley por keda trata y en todo caso entrante 2017 Aruba por conta cu e instituto aki, cu tin como meta fortifica y mehora e posicion di e ciudadano individual den su trato cu entidadnan gubernamental. Kico realmente comunidad por spera di e introduccion di e asina yama ‘defensor di pueblo’? 
Casi un aña pasa, na augustus 2015 e editorial aki a dedica atencion na e ley aki, unda a bin dilanti algun punto di critica cu ainda ta considera valido. Un critica tabata cu ta laga tres persona cu posicion di responsabilidad grandi den comunidad (presidente di Corte di Husticia, presidente di Conseho Consultativo y presidente di Contraloria General) studia e solicitud nan, pa despues haci un recomendacion di por lo menos tres persona.  For di esakinan parlamento (lesa: e mayoria gubernamental) ta eligi su candidato preferi. Nos critica tabata (y ta) cu si ta envolve persona di tanto peso, laga nan mes eligi y nombra e candidato! Asina ta pone politica mes na un debido instancia. Asina ta actua tambe segun e ehemplo cu nos tin di Conseho Electoral, di cual e presidente ta ser nombra pa presidente di Corte di Husticia, punto. Nos ta na altura cu na Curaçao tambe ta eligi e Defensor di pueblo di mesun manera, pero nada ta stroba nos pa mehora e sistema. Tambe e forma di eligi e reemplasante ta sin pasa e mesun screenmento cu e Defensor di pueblo y ta habri caminda pa nombramento ‘politico’.
Pero ban purba analisa e posibel aspectonan positivo. Aruba ta haya un instituto cu ta atende keho di ciudadano riba servicio(nan) gubernamental, cu segun su opinion no a trata su persona debidamente. Pa compara nos por tira un bista na e otro islanan den Caribe cu tin un Defensor di pueblo caba. Nos ta presenta dos caso, cu no necesariamente ta representa mayoria di caso trata pa e respectivo Defensor di pueblo. E prome ta e caso na Curaçao unda empleadonan publico di Curaçao di e oficina di ministro plenipotenciario di Curaçao na Hulanda a bay keha cerca Defensor di pueblo tocante e trato sin respet cu nan y otro colega a sufri na man di e ministro. E ministro, na luga di trata e asunto cu cierto respet y calma, a cuminsa un caso den corte pa haya sa identidad di esnan cu a bay  keha, pa seguidamente e mes por bay interoga nan… Un actitud di soberbia y arogancia, cu felizmente a keda castiga pa hues cu a nenga e demanda di e señora ministro riba tur punto. Final di e storia ta cu henter e asunto a duna esnan cu a keha rason, pero den e oficina mes nada no a cambia y e tirania di e flamante ministro aki a keda mescos. Aki Defensor di pueblo a haya rason di hues, pero e meta di e Defensor di pueblo ta pa haya e instancia gubernamental asina leu cu ta mira y reconoce eror den e forma di trata hende, sea empleado of publico en general, pa asina mehora e forma con e entidad gubernamental ta anda cu procedemento y cliente.
Un otro caso como ehemplo di Bonaire. Aki e organismo cu ta Defensor di pueblo ta esun di Hulanda mes. A tuma luga varios caso, entre otro uno unda Servicio di Impuesto a pasa pa comunicacion digital so, inclusivo pago na banco, loke a pone un cantidad di persona na Bonaire den problema, principalmente hende di edad cu tin problema cu comunicacion digital. Esaki tabata toca tambe un cantidad di persona di menos recurso cu no por cumpra un computer. E intervencion di Defensor di pueblo a haci cu e entidad gubernamental a reconoce e problema y a adapta su forma di comunica, manteniendo e funcion di cahera pa acomoda e clientenan.
Nos no ta conclui for di e ehempel aki cu na Curaçao tur cos ta bay robes y na Bonaire tur cos ta bay bon den e casonan cu Defensor di pueblo ta trata. Loke ta importante pa señala aki ta cu e esencia di e asunto no ta con e Defensor di pueblo ta haci su trabao, pero con grandi e disposicion ta di e entidadnan gubernamental pa comunica na un manera adecua y respetuoso, y haci un intento sincero pa mehora unda ta indica necesidad di mehoracion. Y ta aki mester bisa cu nos skepticismo ta keda. Ta mira actualmente masha poco entidad gubernamental na Aruba cu ta asimila critica y ta uza esaki pa mehora nan organisacion. Y na final di cuenta, e Defensor di pueblo por haci recomendacion solamente y no tin ningun instrumento di poder pa obliga un ministerio o departamento pa cambia nan manera di haci. Ta di spera si cu nos no mira caso den corte di mandatario contra Defensor di pueblo.