Den e edicion aki un refererencia ainda na Dia Internacional di Idioma Materno. Esaki ia pesar cu nos a mira varios publicacion dedica na e tema importante aki, tambe den e medio aki. Nos no ta bay ripiti cosnan bisa caba, pero ta desea di enfoca riba loke nos ta haya importante, y nos enfasis no ta riba e par di dia di celebracion anual. Pero, pa cuminza, nos ta haya cu en general, proteccion y conservacion di idioma materno ta importante pasobra den esey ta bay tambe e proteccion di idioma indigena cu na henter mundo ta bao presion grandi. Centenares di idioma indigena a desaparece caba na varios continente, unda tin miles di idioma tribal cu ta den peligro di extincion pa motibo di e desaroyo economico y social cu ta pone e idiomanan aki den un posicion vulnerable, contra e idioma dominante di e pais. Nos por referi aki na e idiomanan di e tribunan indigena den region di Amazonas, cu ta menaza di desaparece hunto cu e propio tribu mes. E perdida di dioma original na mundo ota masha grandi mes.

Esey felizmente no ta nos situacion y nos por ta orguyoso di tin un idioma bibo y vibrante, un di e poconan cu a nace na e continente aki, banda di e idiomanan indigena y e idiomanan Europeo segun e colonizador di e teritorio. Cu esey, ta suficiente pa celebra anualmente nos logronan riba e tereno aki, ripitiendo mas o menos e mesun mensahe di e aña anterior? No, loke ta importante ta e trabao sin descanso y sin fecha di vencimento, di proteccion y desaroyo di nos idioma Papiamento. Kico esaki ta encera anto? Cu nos ta consciente di e hecho cu nos a scoge pa desaroya, di un idioma manera su nomber mes ta bisa, ‘papiá’, pa un idioma formal usa den tur ambito social y economico. “Pero ata nos tin un ley encuanto Papiamento,” nos por scucha un critico bisa. Esey ta berdad pero esey no ta mas cu e mero inicio di e trabao. Implementacion di e ley ta trece cune cu mester tin un organismo di supervision di desaroyo di e idioma. Desde formalizacion den un ley nos por a mira por ehemplo e introduccion di un Vocabulario di Papiamento, cu ta hopi incompleto, nada straño pasobra cada aña ta bin palabra y termino acerca den nos sociedad y economia, y ademas e ta carece di un splicacion di e palabranan. Ta sumamente importante cu no ta keda posterga e trabao ey.

Cu esey nos ta bisando cu nos ta desea di haya un tipo di ‘watchdog’ cu ta bay critica y coregi delaster un posible desvio cu ta nace den boca di pueblo? Absolutamente cu no, esey lo ta practicamente imposible tambe pasobra e escogencia pa bira un idioma formal no ta deshaci di un momento pa otro di tur e variantenan cu ta existi den un idioma crioyo, naci den un tempo cu mayoria di hende tabata papia nan idioma pero no por a lesa ni skirbi. Esey a cambia y awendia nos por hasta mira introduccion di Papiamento den educacion primario como idioma di instruccion. Tur esaki ta trece pa cada un di nos e obligacion moral di contribui na un manera positivo na desaroyo di nos Papiamento. Con ta haci esey? Atrobe, nos no ta polis di idioma y como un contribuyente grandi di Papiamento skirbi nos ta consciente di nos debilidadnan, tambe pasobra ta imposible coregi tur loke nos ta haya na texto, cu un variedad grandi di preferencia di ortografia di cada ken, pa skirbi segun nan deseo, ainda. Poco poco nos lo yega na un idioma por escrito mas uniforme, segun cu Papiamento haya un lugar mas firme den educacion.

Finalmente, pa pone e asunto bon cla y simple: Dia di Idioma Materno ta manera Dia di San Valentino: tur flor, chuculati, joya y demas regalo pa bo ser queri riba e dia special ey no tin valor, si bo conducta den resto di aña ta contradeci esey… Nos no por limita nos mes na e dia di celebracion; e trabao duro den resto di aña ta conta mas… Esey ta e ‘razon de ser’ di e column aki, y esey ta loke nos ta continua haciendo.