Den nos anterior edicion di nos column semanal tocante nos idioma Papiamento, a trata e tema di na ki momento un palabra (o concepto) ta bira Papiamento y no ta mas algo cu ta pertenece na otro idioma. Nos a haya algun reaccion interesante, pa cual nos gratitud. No semper nos lo ta di acuerdo cu otro, pero nos ta kere si cu discusion, semper respetuoso, ta e forma pa nos sigui desaroya nos idioma. Sin embargo, ta bon pa añadi di biaha cu nos, pa mas cu nos ta aprecia un bon discusion, nos ta enfoca principalmente riba e beyeza y peculiaridadnan di e raiznan di nos idioma, pasobra esey ta, segun nos, e interes di mayoria di lector cu ta sigui nos tur siman. Ademas, asina leu cu nos sa, no tin otro iniciativa di explora pasado y origen di nos idioma, loke ta importante pa desaroyo di enseñanza tambe. Awor cu Papiamento ta na scol basico, ta importante crea un base di comprension y conocimento di Papiamento y su relacionnan historico y actual cu e otro idiomanan cu a y ta aporta na esun di nos.
Un di e criticanan cu nos a ricibi tabata pa e forma con den nos redaccion ta skirbi cierto palabra, mientras den e Vocabulario oficial ta maneha otro manera. Esaki ta e caso di e palabranan deriva di e sustantivo ‘uso’. Den e Vocabulario a yega na e decision cu parti di e palabranan, manera ‘uzo’, ‘uza’, ‘uzabel’, ‘uzando’ y algun mas, ta skirbi segun cu den pronunciacion ta haci uso di un ‘z’, mientras otro ta skirbi cu ‘s’, manera ‘usuario’, ‘usual’, ‘usualmente’. Pa no ripiti nos reaccion encuanto e tema aki riba Facebook completamente, nos ta di opinion cu ta mas sensato pa skirbi tur palabra di e grupo aki cu ‘s’ manteniendo asina e ortografia original cu tabata den uso cerca nos hendenan den pasado y presente, tal manera a adopta esakinan di e idioma original. Ta parce nos tambe cu hustamente den enseñanza ta duna mas claridad na esnan cu ta siñando Papiamento cu, banda di ‘usual’, ‘usualmente’, ‘usuario’, tur otro palabra relaciona ta skirbi di mesun forma. Y a proposito, Aruba nunca tabatin un ortografia basa riba con bo ta pronuncia algo, sino basa riba e ortografia original, e linea etimologico.
Sin embargo, den e mundo aki no tin hopi cos cu ta sea preto o blanco. Nos manera di skirbi nos idioma a pasa den un proceso largo di cambio gradual, unda pa cierto palabra a adopta otro manera di skirbi. Esaki ta e caso por ehemplo di e ‘k’ na lugar di e ‘qu’ di Spaño/Portugues, cu tabatin hopi mas uso cu awendia. Den añanan 50 y 60 di siglo pasa tabata masha normal pa un persona skirbi ‘quico’ y no ‘kico’, manera nos tur ta skirbi awendia. Tambe tabata skirbi ‘quier’ y ‘esaqui’ envez di e ‘kier’ y ‘esaki’ cu nos tur ta usa awor. Ta importante observa aki cu skirbi un ‘k’ envez di un ‘qu’ den pronunciacion no ta cambia nada; e no tabata anto un cambio basa riba con ta pronuncia un palabra. Asina mes nos por mira cu tin hopi hende cu ta desvia di e ortografia oficial, probablemente a base di presencia di ‘native speaker’ Spaño den nan famia o cu nan mes ta e persona ey. Mester tuma na cuenta cu no ta tur hende ta core habri e Vocabulario oficial riba internet pa check con ta skirbi algo. Cu esaki nos kier demostra tambe cu no ta trata di introduci un tipo di ‘puritanismo’ den nos idioma, skirbiendo tur cos manera e idioma original ta dicta.
Finalmente, algo tocante e adicion di vocabulario tecnico o cientifico den nos Papiamento. Esaki ta un proceso continuo cu ta añadi termino y palabra na nos vocabulario, segun necesidad. Loke ta importante si ta averigua, si nos idioma tin un palabra o concepto asina caba. Tambe por ta e caso cu e palabra tin otro significado den nos idioma, por ehemplo ora nos adopta algo di Ingles, mientras e palabra tin un equivalente den uso caba. Esaki ta e caso cu e ‘reinforce’ cu nos ta mira regularmente usa den medionan, unda ta traduci esaki cu ‘reenforsa’. Pero e ta significa simplemente ‘reforza’, o ‘fortifica’, o ‘fortalece’, tur existente caba den nos idioma. Pero, ‘reinforce’ por significa tambe ‘reafirma’ den sentido di duna forza, enfatiza algo di nobo. Esey ta e caso por ehemplo cu un regla den ley cu ta haya imposicion di nobo, cu vigilancia y supervision mehora. Importante ta check kico nos idioma tin caba.