Den nos edicion aki di e column semanal tocante nos Papiamento nos ta bay riba un tema cu semper ta causa discusion y debate. Ta trata di e uso di un palabra no asina usual, cu pa cierto persona ta causa di iritacion pasobra nan no ta considera e palabra algo perteneciente na nos idioma, pero cu e ta sea Spaño, Hulandes o Ingles, e fuentenan principal di nos Papiamento. E motibo pa haci esaki ta un carta di un lector cu ta trece dilanti su experiencia cu discusion tocante palabra, cu segun otronan “no ta Papiamento”. Cu e peticion si por trece claridad den esaki. Gustosamente nos ta cumpli cu e deseo aki, pero bisando atrobe cu ta trata di un opinion di nos banda; nos no ta experto den e materia, mucho menos reconoci, y semper lo respeta otro opinion. Concretamente e lector a trece dilanti e discusion si por considera e palabra ‘vespertino’ (corant di atardi) como algo di Papiamento of no. Segun nos opinion, e ta un palabra cu ta di uso, sigur den circulo di medio di comunicacion, pa varios decada caba. Esaki hunto cu e termino pa un corant di mainta, esta ‘matutino’. Den e comentario cu nos a ricibi tambe a referi na e discusion den cual otro persona a comenta cu e palabra no ta Papiamento, “pasobra ningun hende conoce e palabra”. E persona ta boga pa usa solamente palabra cu ta conoci y den e caso specifico aki ta desea di usa solamente palabra, o mas bien descripcion cu tur hende mester comprende,manera ‘corant di atardi’. Tambe ta boga pa limita asina e “infiltracion di Spaño den nos Papiamento”. Tambe nos a haya algun pregunta al caso: Ki ora o despues di cuanto tempo un palabra stranhero ta bira Papiamento? Y: Kico ta e otro exigencianan pa considera un palabra stranhero parti di e vocabulario di Papiamento?

Ban cuminza nos tarea di contesta debidamente, semper dentro di nos opinion. Manera splica na varios ocasion, tur idioma, no solamente esunnan manera nos idioma crioyo, conoce cambio y entrada di palabra nobo riba un base continuo. Varios pais, Hulanda por ehemplo, conoce un structura oficial cu ta vigila kico ta considera perteneciente na e idioma of no. Spaña tambe conoce esaki, regularmente nos ta riba website di Real Academia de la Lengua Española, pa consulta tocante origen o significado specifico di cierto palabra. Nos na Aruba no tin esey, loke no mester ta un problema, por lo pronto. Loke nos tin ta un Vocabulario oficial, unda na varios ocasion nos por comproba cu tin palabra di uso regular caba, cu no a drenta via un update ainda. Pues usa e Vocabulario como un tipo di Biblia no ta yuda tanto. E caso ta cu pa nos ya Papiamento no ta un idioma simple na nivel di comunicacion oral, sino un idioma completo cu ta avanzando den desaroyo di un vocabulario por escrito, incluyendo un terminologia mas specifico den diferente rama cientifico y profesional. Asina tambe, manera bisa anteriormente, e ‘matutino’ y ‘verspertino’ a bira di uso comun, pero limita. Kico esey ta implica? Cu un palabra segun nos no mester ta di uso ‘popular’ pa e ta parti di nos idioma. Den tur pais ta existi e realidad di e idioma ‘papia’ y e terminologia profesional y cientifico, cu no necesariamente ta di conocimento di tur hende; esey ta depende di nivel di educacion y di conocimento specifico basa riba profesion o interes personal.

Awor, pa contesta e pregunta ki ora algo ta bira Papiamento: esaki no tin un contesta simple y fiho. Por ta cu un palabra basico, un verbo o sustantivo ta bira di uso general, pero e otronan di mesun raiz no, te dia den cierto contexto e otro variante ta resulta util o necesario, o ambos. Un ehemplo: dsde anatño nos conoce e verbo ‘haya’, di Spaño ‘hallar’. Pero bastante reciente a bin acerca ‘hallazgo’ na momento di mester describi algo cu a bin topa, unda otro termino, manera ‘descubri’ no ta refleha completamente loke kier bisa. E proceso aki ta sucede regularmente den redaccion di un medio di comunicacion, unda parti di corant ta di noticia na otro idioma, mas tanto Spaño, Hulandes y Ingles. E observacion y coreccionnan den e discusion interno aki a resulta den comparti tur esaki cu nos lectornan. Nos ta spera di keda haci esaki pa hopi tempo mas.