Den e edicion aki di nos articulo semanal tocante nos idioma Papiamento, atencion pa un tema cu nos a yega di trata caba, pero despues di mas di dos aña cu nos ta den e proyecto aki, si bo ta desea yam’e asina, tin asunto andando cu ta pidi pa un repiticion, mas bien un actualizacion. Den desaroyo di un idioma, cualkier di nan, cada aña bo por ripara cierto cambio den forma di expresa, palabra nobo cu a adopta, etc. Fuera di esey nos tin e cambionan cu ta tuma lugar den e forma di expresa, unda cierto expresion fiho tuma enteramente di otro idioma, por ehemplo Spaño, ta cuminza cambia y ta haya un cambio cu ta haci e asunto mustra mas ‘crioyo’.

Un bon ehemplo ta e cantidad di palabra Spaño cu ta aparece cu un ‘prenombre’ fiho cu den cierto caso a sobrevivi como tal, pero cu den otro caso a cambia pa un forma ‘papiamentiza’, si nos por yam’e asina. Ehemplo ta e palabranan cu tin ‘en’ nan dilanti. Nos conoce ‘en total’, ‘en general’, ‘en conexion’ y algun mas. Di otro banda nos tin algun unda ta mas comun pa usa nan den combinacion cu e palabra ‘den’. Nos a caba di usa uno, a proposito. Tambe nos ta bisa mas tanto ‘den conhunto’ y no ‘en conhunto’. Sin embargo, si acaso un persona bisa o skirbi ‘en conhunto’ ningun hende ta keda sorprendi pasobra di tur manera nos a comprende kico e ta bisa o skirbi. Asina tambe nos tin ‘den colaboracion’ mientras tambe por scucha o lesa ‘en colaboracion’.

Tambe nos tin otro caso unda nos ta topa cu e ‘en’ Spaño cu ta ser usa sin cambio; esey ta por ehemplo e caso di e expresion ‘en todo caso’. Un posible motibo cu esaki no a cambia y probablemente no ta candidato pa ‘papiamentiza’ ta e hecho cu bo ta bay pega cu expresion existente na Papiamento cu no ta significa e mesun cos. Si nos bisa o skirbi ‘den tur caso’ esey no ta un bon traduccion di ‘en todo caso’ pasobra esaki ta significa loke na Spaño ta ‘en todos los casos’. Nos por haci un comparacion tambe cu Hulandes: ‘in ieder geval’ y ‘in alle gevallen’.

Otro caso ta tambe ‘de vez en cuando’. Esaki a sobrevivi probablemente algun siglo caba den nos idioma y a mantene su forma original, segun nos pa via di un peculiaridad di nos Papiamento. Esey ta e forma complica di maneha tempo; laga nos splica. Papiamento no conoce un palabra cu ta equivalente di ‘cuando’ (Spaño), ‘wanneer’ o ‘toen’ (Hulandes), ‘when’ o ‘then’ (Ingles). Ora ta trata di esey, nos ta usa un variante cu ta pas cu e ocasion. Por ehemplo, un persona ta puntra otro si e kier bay cune na un evento. E otro ta contesta cu un pregunta unda ta relevante ki tempo e evento ta bay tuma lugar. Si e no sa fecha di tal evento, e lo puntra: “Ki dia esey ta?” Si e sa ki dia e ta, e ta puntra: “Ki ora”. Si ta algo cu ta na un momento no determina den futuro, e ta puntra: “Ki tempo esey ta bay ta?” Ora nos ta conta algo cu a pasa den pasado tambe nos ta referi na e momento cu algo a sucede cu un version adecua di e momento. Ehemplo: “E tabata chikito ainda tempo cu su mama a fayece”. Pero den otro caso cu por a tuma lugar leu den pasado, nos ta usa ‘ora’ si esey ta indica un cierto momento specifico. Ehemplo: “E victima tabata na tino ainda ora ambulance a yega pa hib’e hospital”.

Pa bolbe na e expresion ‘de vez en cuando’; ta dificil pa ‘papiamentiza’ esaki pasobra bo ta pega cu e ‘cuando’: ‘di vez den, kico? Ki ora, ki dia, ki tempo? Probablemente pa tal motibo nos no tin ningun pura ni afan pa cambia esaki. E lo ta cu nos pa hopi tempo mas, den su forma original.