Den nos edicion di e siman aki di nos column tocante nos idioma nacional atencion pa algun palabra di origen Frances, algo no asina comun pero nan t’ey. Nos tin por ehemplo e termino ‘comèr’ y ‘compèr’, pa e ocasion aki skirbi di forma inusual, cu accent pa mayor claridad. E palabranan aki ta claramente di origen Frances y a drenta nos vocabulario hopi tempo pasa aparentemente, y awendia ta pertenece mas tanto na e vocabulario di e parti di edad halto di nos comunidad. Den ultimo decadanan nos no ta tende e palabranan aki tanto mas, pero nan t’ey ainda. Nan ta coresponde perfectamente cu nan equivalente na Spaño (comadre, compadre), y na promer instante tabata referi na un persona cu ta padrino o madrina di un mucha, o di un persona adulto na momento di bautizo cristian. E ta describi e relacion di e madrina o padrino cu e tata o mama di e mucha bautiza.

Pa haya informacion tocante e terminonan aki na Frances mes ta costa basta buscamento, pasobra den temponan mas recien segun algun site cu nos a consulta, e ‘commère’ y ‘compère’ a keda reemplaza pa e terminonan ‘marraine’ y ‘parraine’ como termino pa e madrina y padrino. E terminonan mas nobo aki tambe ta di origen conoci, esta di Latin (‘mater’ y deriva di esey: ‘matrina’) y ta di mesun origen cu e ‘padrino’ y ‘madrina’ di Spaño y naturalmente tambe di Papiamento.

Buscando informacion di e background di ‘compère’ y ‘commère’ nos a nin topa cu un curiosidad encuanto e palabra ‘commère’. Den curso di tempo, y signo di e sexismo di e temponan ey, ‘commère’ a pasa pa significa tambe ‘redashi’, sugiriendo cu e actividad ey ta algo tipico di hende muher. E forma masculino a keda libra di e connotacion ey, pero awendia nos sa mihor, en todo caso, hopi di nos…

Pero e pregunta ta na ki momento nan a keda incorpora den nos idioma y di ki banda e influencia tabata bin. E origen por ta producto di e ocupacion Frances di e islanan Hulandes na inicio di siglo 19, cu a termina cu e ocupacion di e mesun islanan pa Reino Britanico, cu pa e incapacidad na momento di e ocupacion Frances di e teritorio Hulandes mes, pa varios aña a administra e islanan y otro colonianan Hulandes den region di Caribe. Por ehemplo, e propiedadnan Hulandes cu tabata cuatro teritorio riba costa di Caribe, Essequibo, Demerara, Berbice y Suriname, despues cu e ocupacion di Napoleon Bonaparte na Europa a termina, despues di su derota den e gueranan na Europa. Nos tambe a conoce ocupacion Frances y Britanico den e tempo ey pero no ta asina facil pa establece hecho di un tempo cu tabata scars pa loke ta documentacion na Papiamento. En todo caso, e uso general di Frances na henter mundo a haci cu e institucionnan educativo di elite di siglo 19 den Caribe, por ehemplo na Corsou, tabata siña tanto Spaño como Frances. Di e manera ey durante e siglonan anterior (19 y 20) penetracion di Frances lo tabata semper un posibilidad, pero a keda obviamente limita entre e otro idomanan contribuyente na nos vocabulario.

Otro posibilidad di adopcion di palabra Frances ta e uso general di Frances den idioma gubernamental, tambe esun Hulandes. Esaki riba su mes ta un tema bastante amplio apto pa trata na otro ocasion.

Loke ta keda dificil pa investiga ta e posible penetracion di palabra a traves di persona o famia cu a trece e idioma Frances na nos islanan. Esey den mayoria di caso lo a tuma lugar via transmision directo di persona pa persona, unda nos ta depende di e personanan di mas edad den nos comunidad, asina leu cu nan por conta di e experiencia personal cu nan tabatin cu persona di edad tempo cu nan tabata hoben. Asina por capta cierto informacion di algun generacion den pasado, te unda esey por yega. Esaki naturalmente tin su limitacion, ya cu nos no ta dispone di recurso pa e tipo di investigacion aki.

Asina mes, nos conoce uno di origen Frances cu por cierto no ta aparece den e Lista di palabra oficial, y esey ta ‘brigand’ cu ta significa un persona agresivo, arogante, fresco y otro sinonimo similar. Segun nos investigacion e tabata di uso limita dentro di algun famia y pa e motibo ey lo no a aparece den e lista menciona.