Cu nos idioma crioyo Papiamento tin raiz comun cu varios otro idioma cu a nace di igual manera, no ta nada straño. Pero en general no tin tanto estudio comparativo haci tocante e raiznan comun aki.

Den e caso di Papiamento e investigacion y publicacionnan di Frank Martinus Arion ta destaca, ken a tuma encargo pa analiza e idioma crioyo di Cabo Verde y Guine Bissau, y compara esaki cu Papiamento.

Mester bisa cu su obra tabata hasta mas amplio cu esey, pasobra el a dedica bastante atencion na otro regionnan di costa occidental di Africa, unda influencia colonial y economico Europeo a topa cu e pueblonan di e costa menciona, unda a surgi tambe e negoshi di exporta esclavo pa e continente recien descubri, America.

E relevancia di e idioma crioyo di Cabo Verde y Guine Bissau pa nos Papiamento ta e base comun cu ta consisti di diferente aspecto. Uno ta e papel di idioma Portugues den desaroyo di e idiomanan, y e negoshi di esclavo via e ruta di e Portuguesnan, cu tabata inclui tanto Guine Bissau como Cabo Verde, e ultimo aki como stacion intermedio promer cu cuminza e biahe transatlantico.

Pero, tin mas influencia cu a hunga un papel den e desaroyo aki. Tanto na e colonianan Portugues como na e islanan Hulandes den Caribe, religion y specialmente Iglesia Catolico a hunga un papel importante. Y esaki tambe den varios sentido. Den un ambiente unda nos idioma tabata desaroya, Iglesia Catolico tabata un di e institutonan cu tabata maneha un administracion di nan fielnan, di nacemento, fayecimento y di matrimonio. Ademas, pa por comunica cu e fielnan tabata necesario comunica cu nan. Aunke den pasado gran parti di e ceremonia di misa tabata tuma lugar na Latin, loke masha poco hende tabata comprende, tabatin e parti unda e sacerdotenan necesariamente mester por a comunica cu e fielnan den nan idioma.

Den educacion – limita – cu e religiosonan tabata ofrece tabatin lugar tambe pa e idioma materno di e fielnan, pero cu un influencia fuerte di e idioma colonial. En todo caso, como herencia di e pasado ey na e diferente paisnan nos a keda cu e oracionnan mas importante na e idioma crioyo. Como muestra di esaki, nos a pone e texto di e Nos Tata na Criol di Guine Bissau, banda di un di e versionnan di e Nos Tata manera nos conoc’e. Mester bisa acerca cu nos a bin topa cu un articulo interesante riba internet, unda ta mustra varios variante di e Nos Tata na Papiamento. Nos a scoge uno, sin prehuicio ni preferencia.

Nos Tata na Criol di Guine Nos Tata na Papiamento

No pape ku sta na seu, Nos tata cu ta na cielo,
pa bu nomi santifikadu, bo nomber sea santifica,
pa bu renu bin, laga bo reino bini na nos,
pa bu vontadi fasidu y bo voluntad sea haci
na tera suma na seu. na tera como na cielo.
Partinu aos no pon di kada dia, Duna nos awe nos pan di cada dia,
purdanu no pekadus y pordona nos nos debe
suma ke no purda kilis ki iaranu, mescos cu nos ta pordona nos debedornan
ka bu disanu kai na tentason y no laga nos cay den tentacion
ma libranu di mal. ma libra nos di malo.
Amen. Amen.

Banda di e similaridadnan logico den vocabulario, por observa diferencia tambe, manera por ehemplo e uso di e verbo den preterito (santifikado, fasido), cu na Papiamento en general nos no ta maneha asina. Nos conoce si e uso di sustantivo cu ta deriva di esey, manera ‘asegurado’, ‘herido’. Nos ta mustra tambe riba e verbo ‘parti’ cu ta e equivalente di ‘duna’ na Papiamento, pero – interesante – ta existi cerca nos tambe den practicamente e mesun sentido: di ‘parti’ algo pa otro hende, por ehemplo parti regalo, cuminda, etc.

Finalmente, pa e edicion aki, nos ta mustra riba e uso di e palabra ‘na’ cu na Guine claramente ta referi na su origen den Portugues, mientras cu cerca nos tin caso unda tin e impresion cu e ‘na’ ta referi tambe na un relacion cu Hulandes (‘aan’). E ‘ma’ (pero) usa den Criol ta referi na Portugues (mas), cu ta existi na Spaño tambe, mientras cerca nos den Papiamento por tin un referencia na Hulandes tambe: ‘maar’.