FILE - This September 2015, photo provided by NOAA Fisheries shows an aerial view of adult female Southern Resident killer whale (J16) swimming with her calf (J50). Habitat protections for the endangered population of orcas would be greatly expanded under a proposal to be advanced by NOAA. (NOAA Fisheries/Vancouver Aquarium via AP, File)

Proteccion Mericano pa awa den cual un grupo di orca den peliger ta biba, pronto lo por expande mas leu di area di Seattle, pa cubri hopi di costa west, for di frontera Canades na California central.

National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) a entrega un propuesta e siman aki pa aumenta e designacion di habitat critico pa bayena residente di sur mas cu shete biaha, bou di Endangered Species Act.

Apenas 73 orca ta resta den poblacion di Pacifico nort west, e cantidad mas abou den mas cu tres decada. Nan ta luchando cu falta di salmon chinook, nan cuminda preferi, como tambe contaminacion toxico y zonido di barconan.

E propuesta di NOAA ta pidi pa 40,471km adicional di habitat cu proteccion federal, cu lo core for di frontera cu Canada, na Point Sur, California.

E designacion ta nifica cu agencianan federal mester sigura cu actividadnan pa cual nan ta paga, permiti of efectua no causa daño na e habitat, pero generalmente no ta afecta actividad recreativo of comercial manera observacion di bayena, segun Lynne Barre, coordinador di recuperacion pa bayena di NOAA Fisheries.

E orcanan cu ta bolbe e awanan di Washington cada berano ta geneticamente diferente na otro poblacion di orca rond mundo, y ta diferente di e otronan door di come principalmente salmon, na luga di zeehond of otro mamifero marino.

E sobrevivencia di tres grupo di orca cu ta compone e asina- yama poblacion residente di sur, ta bou scrutinio intenso recientemente. Un orca, conoci como J35, a hala atencion internacional aña pasa ora el hiba su recien naci morto riba su cabes pa mas cu dos siman.

E bayenanan ta lista como den peliger desde 2005, despues cu Center for Biological Diversity a demanda pa e status. E siguiente aña, NOAA Fisheries a designa Puget Sound como un habitat critico, cual a cubri como 6,630km2 rond di Seattle.

E grupo ambiental a bolbe demanda aña pasa pa forsa e agencia pa actua riba su peticion di 2014 pa expande proteccion na unda e orcanan ta busca cuminda y ta emigra for di costanan di Washington, Oregon y California. E grupo a bisa cu e proteccionnan lo por yuda reduci contaminacion di awa y restringi trafico di barco cu por interferi cu e animalnan. NOAA Fisheries a acorda na 2015 cu e movida aki tabata necesario.

Especienan cu proteccion critico di habitat manera esun proponi e siman aki tin dos biaha mas chens di recupera, segun Julie Teel Simmonds, un abogado na Center for Biological Diversity. E plan ta den linea cu locual su grupo a exigi. “Nos kier mira e orcanan aki recupera te cu e proteccionnan aki no ta necesario mas”, el a bisa.

Preocupacion pa siguridad nacional ta duna exension na un area grandi paden y rond di e US Navy Quinault Range Site, cu ta conduci test bou awa na west Washington. E zona potencial di proteccion tambe ta pasa den derechonan tribal di pisca den estado di Washington, pero e area ey no tin exension, segun Barre.

A notifica Idaho, Oregon y California di e propuesta, maske Barre a bisa cu no a ricibi contesta oficial ainda. E periodo di 90 dia pa comentario publico a cuminsa diahuebs, y no ta spera aprobacion te cu proximo aña.

Un estudio di impacto economico ta proyecta cu e propuesta lo crea como $68mil den gasto administrativo pa aña. Barre a bisa cu e suma aki ta tuma den consideracion con autoridad federal ta evalua e efecto riba bayena ora ta considera proyecto, y cualkier cambio posibel na nan habitat, manera calidad di awa.