Aruba Fair Trade Authority, AFTA lo tin resultado di su investigacion riba servicio bancario na Aruba y si esaki ta cumpli cu reglanan contra formacion di cartel. Esaki e autoridad a anuncia den su relato di mita aňa di 2025, presenta na Minister di Asuntonan Economico Geoffrey Wever. E investigacion riba servicio di banco ta uno di e cinco investigacionnan cu ta tumando luga pa determina si tin competencia husto na interes di consumido di Aruba, de acuerdo cu e asina yama Mededingingsverordening, conoci como ley di competencia of ley contra formacion di cartel.

AFTA ta un autoridad independiente y autonomo cu e tarea pa supervisa y sigura un bon funcionamento di mercado. E supervision ta dirigi riba e cumplimento di reglanan di competencia, manera describi den e ‘Mededingingsverordening’ cu ta vigente desde prome di Januari 2024. AFTA ta dirigi pa miembronan Roly Sint Jaco, Martijn Snoep y Matthijs Visser, kendenan ta sosteni pa un ekipo cu ta colabora cu diferente instancia, incluso College Aruba Financieel Toezicht Aruba, CAFT.

Segun e palabracion cu e Minister encarga cu economia, riba e forma cu ta responsabilisa, ta concretisa den un statuto di relacion, cu ta separa e autoridad for di politica. AFTA mester duna Minister tres biaha un relato verbal riba e trabounan, mientras cu cada seis luna ta duna relato por escrito riba uso di medionan y cua actividad a haci.

Prioridadnan

Pa 2025 a dicidi pa duna prioridad na cinco tema, cu ta e prijs pa servicionan bancario, contractnan exclusivo den e sector di cuminda, transporte di container pa Aruba, investigacion di cumplimento di parti di esnan cu ta bende tereno, cas, y edificio (real estate) y tambe proteccion di consumidor. A dicidi riba e cinco temanan aki basa riba señalnan cu a ricibi di comunidad na 2024 y tambe investigacionnan.

Segun AFTA, e ta yamativo con diferente instancia a reacciona diferente riba e tarea formal di e autoridad. Algun compania a reacciona mesora y a colabora hopi bon den e investigacionnan, mientras cu otro, den prome instancia no kier a duna colaboracion completo. “Nos ta compronde cu AFTA ta nobo y nos a reacciona cu hopi pasenshi cerca e empresanan cu no kier a colabora,” segun e autoridad den su relato. Ta pa e motibo ey, a anda suave cu e trabou den e prome parti di e aňa, y a manda varios recordatorio ademas di duna splicacion adicional pa asina haya e informacion. “Nos a experiencia cu investigacionnan ta tarda pa motibo di falta di cooperacion,” AFTA a ilustra.

Mirando cu ley ta bisa cu companianan mester colabora, AFTA a bisa cu ta bay traha cu implementacion di e ley completo, pa asina forsa e companianan pa cumpli cu nan obligacion. Pa tal motibo tambe a publica e landsbesluit cu ta duna base na e trabou di implementacion administrativo di AFTA, unda ta categorisa sancionnan dirigi na brinda companianan e derechonan necesario. “E prome parti di 2025 tabata un periodo hopi educativo unda nos a profundisa nos mes den e mercadonan cu ta cay bou di e prioridadnan di e aňa aki. Nos a familiarisa nos mes cu reglanan riba tereno di proteccion di consumidor y a tuma pasonan importante pa prepara nos mes riba e responsabilidad nobo di supervision colectivo y implementacion di proteccion di consumidor.”

AFTA ta investiga e mercadonan na Aruba y ta actua pa evita cu tin palabracion entre companianan pa mina concurencia husto, pa asina evita y potencialmente castiga posicionnan economico poderoso. “Companianan den mercado cu tin competencia ta haci nan esfuerso maximo pa cumpli cu necesidad di consumidor. Esaki ta promove prijs mas abou, mas escogencia, miho calidad, innovacion di producto y servicio. Prijs mas abou tambe ta miho pa companianan, ya cu nan lo por produci mas barata, consecuentemente por haci nan mesun compra tambe mas barata. Esaki lo tin como resultado cu nan por produci mas barata y ta mehora nan potencial pa exporta tambe. Aruba ta bira mas interesa e ora pa inversionista. Companianan nobo ta haya oportunidad mas husto sin bareranan di introduccion innecesariamente halto. Finalmente e ta contribui na miho oportunidad laboral. Companianan ta probecha di un area di wega cu ta igual y e resultado lo ta crecemento economico y mas bienestar pa Aruba.

Tur hende por acudi na AFTA, sin tin sospecho di reglanan contra competencia (formacion di cartel). Tur e notificacionnan ta den forma di señalamento, peticion pa control, kehonan, peticion pa dispensacion y informacion riba fusionnan proponi, compra di otro compania, joint ventures. E autoridad lo evalua esakinan of cuminsa cu investigacion. Por haci e notificacionnan a base anonimo pa medio di e website di AFTA. Esnan cu si ta duna datonan personal, ta ricibi informacion riba e investigacion of evaluacion di e notificacion.

Proteccion Consumidor

AFTA ta den preparacion pa introduci su tarea nobo, cu ta cumplimento di e reglanan di proteccion di consumidor y informacion digital na comunidad. “Nos lo duna informacion facil pa compronde na consumidornan pa medio di ConsuLoket.aw, pa di e forma aki por exigi nan derechonan. E portal ta brinda sosten y ayudo gratis den forma di carta y conseho, den caso di situacionnan specifico unda e derecho di consumidor ta keda afecta pa un compania. E notificacionnan ta keda evalua pa conseheronan specialisa di Direccion Asuntonan Economico, Comercio y Industria (DEHZI). Danki na e colaboracion entre AFTA y DEHZI, cu ayudo di consumidornan lo por haya sa kico ta pasa den mercado. Si un empresa ta haya mas keho di consumidornan, AFTA tin e tarea pa actua pa yuda e compania adapta su forma di traha. Si ta comete infraccion contra e ley, por obliga e empresa pa para e forma di opera pa medio di un boet. Tambe e portal por yuda den mediacion, cu ayudo di e un di e specialistanan di DEHZI.

AFTA finalmente por duna conseho pidi of no pidi na Gobierno riba reglanan existente of plannan pa regulacion, con mercadonan ta traha y e consecuencia pa competencia y consumidornan. Minister Geoffrey Wever lo ricibi e aňa aki ainda conseho riba e concepto di ley Supervision riba Dunadonan di Servicio di Pago (Lv toezicht op betaaldienstverleners) mescos cu e concepto di ley Supervision riba Proveedornan di Sistemanan di Pago (Lv. Toezicht op aanbieders van betaalsystemen).

Bon Dia Aruba lo amplia den otro edicion riba e cinco investigacionnan andando cu lo tin nan conclusion na October proximo.