Segun director di AZV Anco Ringeling, desde añanan 90 caba a ripara cu e area/sector di salud mental ta hopi fragmenta. Tin diferente loketnan unda e cuido aki ta wordo ofreci pero nan no ta traha bon cu otro segun e director. Un di e consecuencianan di e fragmentacion cu tin aworaki segun sr. Ringeling ta cu: “e datonan no ta mucho confiabel, si tin datonan mes.”

“Por ehempel, ta wordo duna ayudo den e direccion ey door di Departamento di Asuntonan Social, Departamento di Enseñansa, Departamento di Husticia, Hospital, PAAZ anto diferente psikiatra cu parti ta traha pa PAAZ y otro parti riba nan mes. Nos tin Sociale Psikiatrisch Dienst (SPD) cu ta cay bao di gobierno. For di e tempo ey e idea tabata ta pa trece e diferente loket bao un solo capa,” e director ta splica nos.

No tin bista total
Nos a puntra e director si tin algun datonan cu lo por indica con grandi of chikito e problema di salud mental ta riba nos isla; datonan registra cu por medio di esey por mira unda mester di kico pa locual ta trata e cuido aki. E director ta laga sa cu e fundacion nobo (Stichting Geestelijk Gezondheidszorg) ta bay haci uzo di sistemanan digitalisa, pa asina segun sr. Ringeling, por recolecta datonan pa por basa e maneho di fundacion riba datonan confiabel y mas completo posibel. Cada loket kisas por bisa pa su mes e cantidad di clientenan pero no tin un bista total segun AZV. “Cu e fundacion nos kier promove cu ta bay cuminsa e cuido duna na e diferente clientenan, caracteristicanan di e clientenan, tipo di cuido y diagnosis pa haya un bista mas completo/amplio posibel.”

Pakico tanto tardansa?

Nos a puntra AZV pakico esaki no a bin ta realisa ainda despues di tanto aña y si ta cuestion cu e departamento djis no a tuma e iniciativa pa spaar placa? Sr. Ringeling: “Tur cambio ta trece cierto resistencia. Mi ta corda den aña 90 ora mi tabata envolvi pa haci un intento pa integra e cuido aki mas miho, bo ta haya resistencia di e departamentonan mes.” E director ta sigui splica cu por ehempel e empleadonan di e departamentonan mes ta bay den duda riba nan condicion di trabao. E director a constata tambe cu unabes un departamento tin e loket riba e tereno aki, nan tin un cierto resistencia pa ‘los laga bay’. Pues den otro palabra nan ta kere ta miho pa nan como departamento keda cu e loket ey anto asina tin diferente factor cu ta hunga un rol na pakico no a logra ainda segun sr. Ringeling. “Nos ta kere cu e intento aki cu nos a purba di haci poco mas limita (pues no tur loket) cuminsando cu tres pa mira si a lo largo e por logra. Unabes cu e fundacion cuminsa draai y hende wak e cuido cuminsa mehora, e ora ey kisas por hacie mas facil pa otro loket join cu nan y asina amplia e cuido cu ta bay wordo duna.”

Cuminsando cu tres grupo
Si trece tur e loketnan aki bao un solo organisacion segun e director, e cuido ofreci na clientenan lo ta mas integra. Den transcurso di aña segun sr. Ringeling, tabata tin diferente intento pa purba integra e cuido ey anto aña pasa a cuminsa un intento di nobo. “Nos a bisa ban cuminsa un poco mas limita; locual ta wordo financia aworaki via AZV. PAAZ, e psikiatranan tanto den servicio di hospital y trahando riba nan mes y SPD cu ta cay bao ministerio di Salubridad. E idea ta pa e tres gruponan di PAAZ, psikiatranan y SPD cuminsa cay bao di un solo organisacion cu ta para riba su mes pa atende e problemanan di salud mental.” Cu e integracion, segun AZV, e cuido por wordo mehora y percura cu e diferente dunadonan di cuido traha hunto pa e calidad di cuido ta miho.

Fundacion Geestelijk Gezondheidszorg
E idea ta segun sr. Ringeling, cu unabes Stichting Geestelijk Gezondheidszorg  a traha un par di tempo ( un pa dos aña), lo por tin un miho bista na con por sigui expande den e cuido aki cu ta dirigi na e pashent cu tin mester di cuido mental. Awor akinan na Aruba nos no conoce un instituto pa cierto pashentnan cu kisas mester di un tratamento mas duradero. Antes e pashentnan aki tabata bay Corsou, cual a stop basta aña caba. “Poco poco e fundacion e ora ey lo por wak si por amplia e tipo di cuido cu nan por ofrece. E tipo di cuido cu na momentonan aki podise no ta existi ainda pero si tin necesidad pe,” sr. Ringeling ta bisa. AZV ta kere cu como e fundacion ta bay para riba su mes, e area di salud mental por haya hopi mas atencion. Compara cu aworaki cu e diferente loketnan cu ta cay bao hospital cu ta un organisacion hopi grandi cu e enfasis ta mas tanto riba malesa somatico, cu no ta mental. Mescos ta conta tambe pa SPD, cu ta parti di e departamento di salud cu tin otro tareanan y no semper e salud mental ta haya e atencion cu merece dentro di un organisacion grandi asina, segun sr. Ringeling ta bisa nos.

Diferente disciplina
Riba e tereno di cuido mental tin diferente disciplina cu ta hunga un rol segun sr. Ringeling.
Tin e psikiatranan como tambe verpleegkundige specialisa for di PAAZ por ehempel, na SPD tambe.

Un di e disciplinanan cu ta hopi relevante ta e psicologonan, cual ta un profesion no mucho bon regla akinan na Aruba segun AZV. Den otro paisnan manera Hulanda y Merca bo mester un licencia special pa bo por duna ayudo riba tereno di cuido mental. Pues un otro meta di e fundacion segun AZV tambe ta pa ofrece e diferente disciplinanan pa mehora e cuido te asina leu cu ta necesario.

Condicionnan di trabao
Manera nos a publica tambe caba den un entrevista cu minister Schwengle, e idea ta cu empleadonan di PAAZ, psikiatranan y SPD lo traha den e fundacion nobo. A keda palabra cu esey ta bay bao di condicion cu nan lo keda cu mesun derechonan di trabao. Ringeling: “Pa asina kita tur inkietud cu por tin riba si lo haya mesun salario, mesun condicionnan di trabao secundario y con ta para cu pensioen. Tur esey ta mantene mesun cos ora cu bay over na e fundacion nobo.”