Aunke medicina occidental awo ta ampliamente usa pa malesanan comun y pa mantene nos curpa saludabel y contento, te ainda ta hopi comun den tur hogar na Aruba (y rond di mundo tambe) pa tin algun remedi casero cu ta keda pasa di generacion pa generacion. Awe nos ta comparti cu nos lectornan algun cu nos grandinan a laga pa nos durante añanan.

Anasa

Anasa tin mas uso cu pone esaki riba bo ham di Pasco. Segun nos grandinan, e casca di e anasa ta un gran manera di refresca bo curpa. Limpia bo cuero profundamente y traha te of warapa—e termino cu ta usa pa referi na un mescla di sucu y awa—cune. Ta bisa cu e te aki tambe ta bon pa bebe despues di un operacion di ovario of utero, danki na su propiedadnan cu ta haci esaki util pa trata iritacion of inflamacion.

Arrowroot

Arrowroot ta nativo na America tropical y por ser bendi sea henter of como un puiro. Ta bisa cu bo por tuma e puiro di arrowroot y traha un “shalup” pa dolor di bariga of ora bo ta sinti debil. Bo por traha esaki cu lechi tambe, pero ta conseha pa usa solamente awa. Na esaki bo por agrega diferente ingrediente pa haci esaki mas dushi. Shalup di arrowroot ta bon pa trata un stoma cu no ta mucho saludable of diarea.

Pa traha shalup di arrowroot, bo ta herbe un poco awa y agrega un cuchara di puiro di arrowroot y keda draai esaki te ora cu bo yega un consistencia un poco diki. Si bo traha shalup di arrowroot cu lechi, agrega un tiki di salo. Puiro curu di arrowroot por ser usa pa baby tambe.

Berehein

Berehein ta facil di haya den supermarket rond mundo y por cultiva esaki henter aña riba e isla. E ta cay bao famia di e batata y tomati y ta bon pa calma bo nervionan. Tambe por usa esaki pa baha presion di sanger, pa medio di traha un te cu su blachinan.

Tambe bo por traha juice di berehein pa yuda purifica bo sanger. Sinembargo, ta importante pa bebe esaki poco poco y dun’e chance pa mescla cu bo scupi prome cu bo gulie.

Kataplan di berehein, cual ta un mescla diki usa externamente pa heridanan of partinan di e curpa cu ta hincha of ta haci dolor, tambe por ser usa pa trata tumornan riba bo cuero of hemorrhoide, ademas di ser usa pa trata artritis.

Batata dushi
Segun nos grandinan, batata dushi ta mas tanto util pa presion di sanger abao. Esnan cu ta sufri di presion abao tabata conseha come batata dushi 2 pa 3 biaha pa siman. Sinembargo, si bo tin presion halto, ta miho pa no come hopi batata dushi, pa motibo cu e creencia ta cu esaki ta hisa e presion di sanger.

Batata dushi tambe ta hopi bon pa esnan cu tin trabao di labor fisico fuerte, y ta kere cu e por yuda cu e circulacion di sanger den curpa, ademas di yuda esnan cu tin hemorrhoide y diarea.

Varios di nos grandinan a opta pa planta batata dushi nan mes, mas tanto a causa di con facil e ta pa haci esaki. Corta e punta di un batata dushi y pone esaki den awa te ora cu e cuminsa saca raiz nobo. E ora bo por planta esaki den tera.

Batata dushi tin mester di hopi awa pa crece, specialmente den e prome siman cu e ta den tera. Aparentemente, asina cu bo cuminsa ripara crack bao di e flor, ta momento pa cultiva. Esaki mester tuma luga rond di luna 3.

Granatapel (Pomegranate)

Granatapel tambe ta un di e frutanan mas facil pa planta y cultiva. Origina for di Persia, e planta aki por crece casi tur caminda. Na Aruba, tin varios cas cu tin un mata chikito of grandi di granatapel. Posiblemente bo ta pensando cua ta e diferencia entre mata grandi y chikito di granatapel, pa cual e contesta ta, den e tempo cu ta cultiva esaki. E matanan chikito ta produci granatapel mas chikito cu por cultiva mas trempan.

Contrario na esaki, e matanan grandi ta produci granatapel mas grandi pero nan tin mester mas tempo prome cu bo por cultiva esaki, di otro manera, posiblemente bo ta haya un granatapel cu simia amargo. Matanan di granatapel tambe ta hopi facil di planta, en general, si bo djis tira e simia riba vloer, e por crece bira un mata.

Pa loke ta trata su uso medicinal, e casca di granatapel tin algun beneficio pa nos salud. Segun e custumbernan, casca di granatapel por yuda esnan cu ta sufri di diarea. Casca seco di granatapel usa pa traha te tambe ta bon pa esnan cu tin bichi.

Flor di granatapel por ser herbi pa traha un bebida y por usa esaki pa un boca irita; djis bebe un bon slok y laga e te keda den bo boca pa algun minuut.

Fuente: Remedi i Kustumber di nos Bieunan skirbi pa Dinah Veeris.