Den nos reciente comentario den e asunto di introduccion di BBO na momento di importacion nos no a profundiza den e eventual efecto inflacionario di e medida fiscal aki. Laga nos inicia cu duna e posicion di parti di gobierno. Esaki ta cu e adicion di e extra ‘schakel’ (link) den e cadena di cobranza di BBO no mester conduci na aumento di prijs, pasobra e empresario cu ta paga e BBO na momento di importacion ta haya restitucion di e suma aki na momento cu ta declara BBO, es decir, pa e parti cu debe gobierno di e BBO cobra di e persona/empresa cu ta esun cu ta cumpra producto di e importador. Esey den practica por ta tanto e consumidor final, o un otro empresa cu ta pasa e producto pa otro, o pa e conumidor final.

Caso imaginario: Un empresa ta importa den un luna determina pa Afl. 1 miyon na mercancia. Riba e suma aki ta paga 7%, cu den e caso aki ta Afl. 70.000,-. Laga nos supone cu ta bende tur e mercancia den curso di seis (6) luna. Esaki no lo ta asina den tur caso, pero e ta djis un ehemplo. E empresa ta declara tur luna despues di e importacion su benta di luna, cu ta un cierto suma, menos cu e total cu a importa. Nos no sa sigur, pasobra gobierno no ta duna informacion mas detaya, pero en todo caso nos por imagina cu e BBO cobra den e luna specifico ey, mester keda declara y lo keda deduci di e suma grandi cu a paga na inicio.

Esaki lo significa cu e empresa no tin pakico pa aumenta su prijs? En principio, cu tempo, e empresa ta haya e suma inicial paga back. Sin embargo, tin algun factor mas pa tuma na cuenta aki. Pa cuminza, no semper un empresa ta traha cu placa propio, es mas, den mayoria di caso di importacion grandi, un empresa ta traha cu financiamento di banco. Den e caso manera ilustra e empresa lo mester bay fia mas placa, sino nan no tin suficiente pa pre-financia loke nan mester paga na momento di importacion. E aumento den gasto di financiamento ta algo inevitable y e unico manera pa mantene margen di ganashi ta aumenta loke e cliente, empresa o consumidor final, mester paga. Tin otro gasto mas cu por aumenta. Por ehemplo, e total di producto cu ta bay den deposito, mester haya seguro. Seguro den caso di mercancia durante transporte y deposito ta basa riba valor di e mercancia. E factura lo ta mustra mas halto pasobra a paga e BBO na entrada. En todo caso, nos por imagina cu riba e mas di Afl. 2.000 miyon cu ta importa anualmente, e aumento di financiamento – mester topa ainda cu un banco cu ta hacie pornada – lo tin un cierto efecto inflacionario. Si prefinancia mitar di e suma aki, ta papiando di por lo menos Afl. 140 miyon extra cu comercio ta bay busca na banco. Pa loke ta e gastonan extra di sigura mercancia den deposito, nos no por duna un calculo confiable. Aunke nos no por toca tur aspecto di e asunto, pa falta di informacion con exactamente e medida lo ta den su detayenan legal, ta parce nos cu e introduccion di BBO na importacion lo tin un efecto inflacionario. Ademas, esaki lo tin efecto riba e siguiente ‘schakelnan’, cu ta multiplica e efecto incial. Nos no tin e instrumentonan di investigacion pa duna un calculo, ni ta na nos como medio pa haci esaki. Tanten gobierno ta keda mantene e posicion cu e medida no lo tin efecto inflacionario, no lo tin investigacion tampoco.

No por duna un imagen balanza di e asunto aki sin menciona e parti positivo di e medida cu gobierno ta propone. Sin duda algun e cobranza di BBO na momento di importacion ta expone tur esnan cu ta importa mientras nan no ta registra como empresa. Nan lo mira un aumento di nan gasto pasobra nan no lo haya restitucion di e BBO paga. Si nan dicidi di ‘drecha nan bida’ y registra, nan lo haya restitucion pero di otro banda mester cobra BBO na nan cliente pa nan por declara esaki. Esaki en berdad ta contribui na un ‘level playing field’ unda tur ta obliga di paga impuesto y mester trata di yega na un posicion mas competitivo a base di mas creatividad den otro aspecto, no cu incumplimento fiscal. Ademas e registracion oficial di empresa cu tabata opera informal tin consecuencia tambe pa nan registracion como empresa cu ta emplea hende pagando nan loonbelasting y primanan social, loke lo tin un efecto positivo pa caha di gobierno y e fondonan di seguro social.

Kico ta anto e problema cu e asunto aki, na cual nos a dedica bastante atencion? Dos cos ta resalta. Uno ta e ineptitud di e aparato pa produci e cambionan legal na tempo; por ta pa falta di personal profesional, esey nos no sa. E otro ta e falta di informacion, cu por ta tambe e falta di voluntad pa duna informacion adecuado. Un grito di ta transparente de vez en cuando no ta suficiente. Henter e asunto aki ta haci nos corda e proceso na 2006 na introduccion di BBO, unda tabatin e mesun falta grandi di informacion di parti gubernamental, mientras den e mundo digital divulga informacion drechi no ta costa practicamente nada. 17 aña despues nos no ta mira mehoracion…

LJMADURO – 21-MEI-2023