Pueblo di Aruba por a nota cu trahado di diferente departamento di Gobierno ta luchando pa ‘indexering’ wordo paga na nan.

Tin e grupo di aduana cu tin un acuerdo cu Gobierno caba, pero hecho ta cu gobierno ta nenga di ehecuta e acuerdo cu Gobierno (anterior) a firma cu aduana.

Sindicato di maestronan tambe ta luchando pa nan miembresia ricibi nan indexering.

Tambe pueblo por a tuma nota cu personal di Cuerpo di Polis a bin den accion despues di a purba combersa cu gobierno pa un periodo. Y varios otro sindicato cu ta representa trahado di gobierno ta den e mesun lucha aki!

Reaccion di un parti grandi di nos pueblo via e.o. rednan social pero tambe den comunidad ta poco negativo den direccion di ‘ambtenaar’. Segun hopi den pueblo, e ‘ambtenaar’ aki lo ta actua contra ‘interes di Aruba’ pasobra Aruba ta den un crisis financiero enorme.

Sector Priva:
Mientras tanto, pueblo por a tuma nota cu varios C.A.O. a keda firma entre diferente instancia/compania y nan trahado den curso di e ultimo simannan. A pesar cu no t’asina cu tur informe di e C.A.O. nan aki a wordo publica PPA ta sigur cu den mayoria C.A.O. ta trata aumento di salario y/of duna pago na ‘indexering’ a consecuencia di e cifranan di Inflacion.

Pakico pago di Indexering ta esencial!
PPA ta conclui cu pueblo no ta comprende bon kico ‘indexering’ ta nifica of no ta comprende e consecuencia desastroso pa e ‘forsa di compra’ di e trahado si simplemente baha cabes y permiti pa durante un periodo largo e indexering no wordo paga!

No Cabo duda cu paga ‘Indexering’ door di Gobierno dentro di e crisis causa pa e Mega Debe lo tin consecuencia serio/dramatico pa gobierno cu kier baha gasto bou presion di Hulanda e.o. pero na e otro banda No paga ‘indexering’ door di gobierno den su calidad di ‘doño di trabou’ tambe tin consecuencia pa e clase trahado, esta e ‘ambtenaar’ den e caso aki.. E forsa di compra di e ambtenaar lo baha substancial cu consecuencia ‘dramatico’ pa su famia!

Esaki ta causa un tension enorme entre gobierno y su cuerpo di ambtenaar y un reto pasobra tur esaki ta parti di goberna nos isla!

Ta Intencion di PPA pa purba duna informacion cu e articulo aki na pueblo.

Pakico ambtenaar of nan sindicatonan tin e derecho y hasta e deber di purba haya indexering paga pa nan miembresia, mientras cu tur gobierno ta consciente cu e clase trahado, den e caso aki e ambtenaar, tin derecho di puntra a lo menos claridad entre nan representacion y gobierno.

Imagina bo cu pasobra Aruba ta den un crisis di Mega Debem cual kisas lo por dura entre 20 pa 25 añam sali for di punto di salida cu no lo paga ‘indexering’ durante e periodo aki y tur esaki bou di presion di pueblo cu ta critica e ‘ambtenaar’ den e caso aki.

Awor kico ta indexering?
Indexering ta nifica adapta salario/pensioen/onderstand etc na e cifra di Index (indexcijfer). Esaki despues cu wordo constata cu tabatin asina yama ‘inflacion’.

Inflacion ta afecta e balor di e salario cu un trahado ta cumpra e ta baha su forsa di compra. E meta di indexering ta pa purba mantene e ‘forsa di compra’ di e clase trahado door di aumenta su salario segun e cifra di Index. E Indexcijfer ta wordo determina despues cu e inflacion a wordo determina pa p.e. Departamento di Asunto Economico, comparando e gasto di un periodo cu e ultimo periodo p.e. 2017 pa 2018 versus 2018 cu 2019.

Basa riba e comparacion aki Departamento Economico ta determina e inflacion durante e periodo aki.

Realidad economico ta cu si un trahado no ricibi un aumento di e indexering cu sea ta e mesun cifra di inflacion of un parti di djele cu e ‘forsa di compra’ di e clase trahado pero tambe p.e. un persona cu ta biba di ondestand/bijstand, pensioen (AOV) pa nos grandinan, pero tambe ambtenaar/trahado den sector priva lo bay atras formalmente.

Tumando un ehempel, durante algun aña ban tuma 10 aña como ehempel unda p.e. e inflacion tabata 2% averahe/anualmente e trahado no a ricibi ningun indexering esaki lo ta catastrofico pa esunnan cu ta depende di e indexering aki….pasobra e lo nifica cu nan ‘forsa di compra’ lo a bay 20% atras.

Esaki ta nifica cu e balor di compra cu p.e. f. 100,00 a bay barbaramente atras…Si como consumidor e trahado por a cumpra 4 saco di cuminda cu e f. 100,00 diripiente e trahado por cumpra solamente kisas 3 saco di cuminda!

No lubida cu ILO den su rapport di 2005 a bisa gobierno di Aruba: ‘Aruba creates poverty & Aruba maintains poverty’ un ponencia cu merece atencion y analisis propio di gobierno y sindicato.

Cu otro palabra, un discusion entre trahado/sindicato y doño di trabou/gobierno encuanto posibel indexering ta parti di nos sistema e ta na su luga, cada uno sindicato y gobierno como doño di trabou mester carga nan responsabilidad dentro di nos democracia. No Cabo duda cu e hecho cu Aruba ta bou control di CAFT ta haci esaki ainda mas dificil. Pero presencia di CAFT ta consecuencia di ‘mal gobernacion’ (AVP) y entrega di nos autonomia (AVP) y prolongacion di esaki (MEPORED)!

Responsabilidad di Gobierno como gobierno pero tambe como ‘doño di trabou’
Awo naturalmente e responsabilidad di Gobierno como gobierno pa henter nos pais pero na mes momento como doño di trabou ta uno delicado!

Ley y maneho basa riba e informacion concreto ta determina e porcentahe di inflacion y cu tempo esaki ta e reto pa sindicato y doño di trabou pa hunto determina kico ta responsabel pa paga pa e periodo aki di crisis.

P’esey mes gobierno hamas mester a permiti pa tin un instancia manera CAFT cu no ta carga responsabilidad constitucional pa determina e ‘plafon’ di p.e. gasto personal sin cu gobierno a tene cuenta cu su responsabilidad como e.o. ‘doño di trabou’!

Si gobierno a permiti e plafon di wordo estableci sin e analisis profundo aki anto gobierno a hinca su mes y su pais den problema profundo, pasobra bo no por spera cu sindicato y nan miembresia lo scoge pa no ricibi ‘indexering’ pa añanan largo, pasobra e ta nifica un atraso enorme pa e ‘presupuesto familiar’ un bes mas pa nan ‘forsa di compra’.

E crisis financiero/Mega debe cu Aruba ta den!
PPA no ta bisa cu gobierno mester paga ‘indexering’ ni cu e sindicato mester demanda esaki! Esaki PPA ta laga pa cada instancia husga basa riba nan propio responsabilidad.

Solamente PPA kier mustra riba cierto realidad dentro di nos sistema y con nos pais nos ta funciona. Esaki ta haci e reto di gobernacion un reto hopi pisa, mas ainda durante periodo di crisis! Ta cu e reto aki den mente un gobierno mester forma su programa di gobernacion! Ta cu e reto aki den mente un gobierno mester purba baha gasto pero na mes momento ser realistico pa cu e ser humano. No por bisa cu e ser humano ta central y no ta aplica esaki pa bo propio trahado!

Banda di esey un gobierno tin e responsabilidad pa ‘educacion’ di su pueblo basa riba minimal e porcentahe di inversion stipula pa UNESCO cu ta indica cu un gobierno mester inverti minimalmente 6% di e GDP di su pais den educacion di su pueblo. Responsabilidad pa un maneho economico y mucho mas ta riba tayo di gobierno y den un crisis un reto enorme!

ILO 2005!
Rapport di ILO na 2005 a indica un mensahe fuerte na parlamento y gobierno riba e topico aki di inflacion y indexering. Y indirectamente na sindicato tambe.

A splica cu Aruba ta un pais cu ‘ta crea pobreza y ta mantene pobreza’ door cu den e periodo analisa pa ILO Aruba no ta paga su trahado e indexering basa riba e ‘indexcijfer’, pensionado y cobrado di onderstand e indexering riba cual nan tin derecho. Hasta ILO a bay mas leu y a splica cu no solamente cu e Indexering no ta wordo paga debidamente pero cu dentro di nos sistema di CPI e trahado y sigur esunnan cu ta cobra onderstand, bijstand y pensioen no ta ricibi parti di e progreso nacional economico den ningun forma. ILO a propone pa cambia e sistema cu Aruba ta usa cu ta e Consumer Price Index(CPI) den un NAWI National Average Wage Index. Te awe ningun gobierno a ni discuti e materia corda pa implementa cualkier cambio?

Conclusion:
PPA no tin e minimo intencion di instiga ningun instancia, ningun sindicato etc

nos ta consciente di e reto cu tin pa tur ‘participante/player’ den e cuadra economico, sindical y financiero- economico di nos pais y nos gobierno tin..

Meta di e articulo ta pa mustra riba e problematica en general y e derecho y deber di cada uno envolvi.

No por critica un sindicato na momento cu e sindicato ta purba defende interes di su miembresia! Laga nan ehecuta nan deber y derecho.

Ta keda na e intercambio y e proceso cu ley ta permiti pa hunto determina kico por y kico no por.

Na final e resultado lo mester sirbi interes general di nos pais.