Awendia nos ta biba den un mundo rico di producto comestible y mayoria pais tin recurso pa provee consumidornan un variedad amplio di cuminda y bebida, sea door di exporta of importa producto pa y di varios otro pais. Aki na Aruba, ta conoci cu importacion ta e metodo principal pa nos por haya nos cuminda di tur dia. For di berdura, fruta, carni fresco y hasta productonan empaketa, ciudadanonan di Aruba ta depende principalmente riba productonan for di otro pais. Pero bo sa di unda bo cuminda ta bin?
Cambio den comportamento di consumidor
Desde cu mundo a drenta siglo 21, nos a mira un desaroyo rapido den e mundo tecnologico, unda informacion ta mas facilmente disponible cu nunca. Cu un solo ‘click’, hende por haya miles di fuente cu ta ofrece splicacion y mas informacion riba diferente topico. Cu e desaroyo aki a surgi un conscientisacion colectivo tocante e impacto cu varios producto tin riba nos bienestar. Pa loke ta salud publico en particular, hende ta birando mas consciente di diferente malesa y condicion medico, pero tambe mas critico di e factornan cu por crea un situacion peligroso pa nos salud y bienestar. Como resultado, nos ta mirando un cambio den mentalidad pa loke nos ta come, bebe y usa, cual na su turno ta trece un cambio den comportamento di consumidor.
Bo ta mira e cambio aki tur dia—den avisonan pa productonan di ‘skin care’, suplementonan y ‘green juices’ pa trendnan riba red social pa mehora bo bida diario y logra yega na un bida sano y productivo. Awor cu mundo a pasa door di e pandemia catastrofico di COVID-19, hende ta hopi mas activo den cuida pa nan salud, frecuentemente birando mas critico di loke nan ta come.
Manera a menciona, Aruba ta depende mayormente riba importacion di nos cuminda for di varios pais. Pero kico tur nos sa tocante e origen di nos cuminda?
Kico estadistica ta bisa
Den Bon Dia Aruba su investigacion tocante importacion di productonan comestible, a consulta cu e rapport di e Centrale Bureau voor de Statistiek (CBS) titula “Foreign Trade Statistics” pa e tercer kwartaal di 2024. Den e rapport aki a resalta algun punto importante cu por informa nos di unda mayoria di nos cuminda ta bin.
Segun e rapport, Merca y Hulanda ta keda un partner grandi di Aruba pa exportacion di productonan comestible. Tur dos pais ta exporta cumindanan empaketa y procesa, y Merca ta exporta ademas productonan di cuminda ‘frozen’ y prepara, mientras Hulanda ta un gran contribuidor di productonan lechera, manera keshi y lechi. Aruba tambe ta haya exportacionnan for di Spaña y Italia, notablemente den productonan manera azeta di oleifi, biña, keshi y pasta.
Na otro banda, Sur America tambe ta un otro partner grandi di exportacion pa Aruba. Brazil y Colombia en particular, ta gran exportador di productonan fresco, manera fruta y berdura, como tambe carni di bestia. Otro pais exportador den Latino America ta inclui Panama, cual ta exporta cuminda empaketa y procesa pa Aruba.
Pa loke ta China, ta parce cu aunke e ta exporta productonan comestible, e grado aki ta basta modera compara cu e prome paisnan menciona.
Pero con nos sa si e productonan aki ta safe?
Ora ta haci compras den supermercadonan, frecuentemente ta relativamente facil pa haya sa kico tur tin den un producto comestible. Den productonan empaketa, e informacion aki ta para riba e labelnan patras of na banda, unda ta indica tur e ingredientenan den e producto, posible ingrediente cu por encontra den e producto (por ehempel gluten of lechi), unda a traha e producto y e lista di nutrientenan. Pa loke ta productonan fresco den supermercado, esaki no ta mesun cla.
Aunke estadistica ta indica cu mayoria producto fresco na Aruba ta bin for di Latino America, no tin informacion detaya tocante di ki parti e productonan aki ta origina, con a cultiva esaki y posible contaminacion di virus of kimico toxico manera insecticida.
Como resultado, fruta y berduranan fresco no tin label explicito. Frecuentemente nos ta mira cu e productonan aki ta ser empaketa den plastic y poni den frigidaire of riba reki, cu apenas un sticker cu ta indica prijs—cual tambe ta varia dependiendo e supermercado. E falta di informacion aki por crea un riesgo pa salud di consumidornan, specialmente pa esnan cu por tin algun sensitividad alimentario. Ademas, e variedad den prijs riba mesun tipo di producto sin informacion adicional tambe ta un punto interesante pa considera.
Ta e falta di informacion aki ta trece e pregunta dilanti si tin algun regulacion pa loke ta trata e benta di tipo di productonan aki. Pa esaki, reportera di Bon Dia Aruba a acerca varios fuente pa por haya mas informacion. Nos reportera a acerca entre otro Aruba Fair Trade Authority (AFTA), un instancia encarga cu maneho di competencia industrial riba nos isla, cual entre otro ta inclui asunto di variacion den prijs y den e mercado. Tambe a acerca minister di Salud actual, drs. mr. Mervin Wyatt-Ras tocante regulacion riba nivel legislativo pa loke ta trata control di calidad di productonan comestible.
Aunke te ciere di e edicion aki no a ricibi contesta ainda, Bon Dia Aruba lo continua su investigacion y lo informa pueblo mas tocante e asunto aki den un proximo edicion.