Nos tabatin bishita atrobe di e colectivo cu ta supervisa nos finanzas publico. Tabatin basta tema pa trata, cu varios punto negativo, pero tambe algun positivo, segun CAft. Nan no a duna nan opinion ainda riba e informe number 4 di aña 2019 cu ta contene e cifranan general di aña pasa, pasobra nan a caba di haya esaki. Sin embargo, algo a cambia cu awor nos por dispone di e rapport aki na mes momento cu esaki bay pa CAft y no manera antes, cu ta haya e documento te ora e opinion di CAft keda cla. Den su carta acompañante pa Staten ministro di finanzas ta informa cu e ta cumpli cu e deseo di parlamento pa no warda riba e reaccion di CAft sino pa pone e documento inmediatamente disponible pa parlamento. Un deseo corecto y ta bon cu e mandatario ta cumpli cu esaki tambe.

En general por bisa cu den sentido financiero 2019 a bay bon, cu entrada di gobierno casi cumpliendo cu e targetnan poni pa diferente tipo di entrada, y en todo caso cumpliendo cu e norma di -0,5% di GDP pa loke ta e deficit. Gastonan tambe a keda dentro di e parametronan proponi, aunke mester observa cu ‘Goederen & Diensten’ a keda casi 20 miyon florin bao di e suma presupuesta. Pregunta ta si no a pospone e gastonan presupuesta y cu nan ta bolbe despues. Si esey ta e caso e ta mustra bon pa 2019, pero e gasto lo bin toch.

Gastonan di personal ta keda un tema importante, y complica. Por mira den e cifranan presenta cu gobierno entre fin di 2018 y di 2019 a perde 124 cupo di trabao. Te awe gasto promedio pa un puesto den gobierno ta alrededor di 100.000 florin, en teoria por spaar aki casi 12,5 miyon florin. Esey den teoria, pasobra no tur e puestonan aki, cu parcialmente ta hende cu a bay cu pension y otro cu a bay cu VUT, por keda sin reemplaza, desde pafo di e aparato gubernamental. Ademas, gasto ta subi automaticamente bao di e mecanismo di promocion y ‘periodiek’ cu ta aumenta e salarionan. Aki nos ta haya oportunidad di mira con esaki ta funciona: ta baha 124 cupo den 1 aña y e gastonan total a keda na mesun nivel. Conclusion: si bo kier baha gasto di berdad, mester baha mas puesto di trabao den un aña, y esey ta rekeri un esfuerso explicito, cu nos no ta mira. Ta p’esey cu nos ta yama e maneho di personal hiba te awor un ehercicio di ‘manicure’ cu no ta yuda structuralmente. Y pasa e empleadonan di Crisisplan pa ‘Goederen & Diensten’ cu un contrato empresarial pa camufla gasto di personal no ta cambia nada. Gobierno tin cos mas serio pa haci.

Otro problema cu CAft ta señala ta pa sigui aumenta entrada di gobierno a traves di aumenta entrada, y mester cuminsa haci algo mas drastico na banda di gasto. E mensahe aki no ta nobo, aña pasa e tabata entre otro den e conseho di IMF tambe, ademas cu esey ta algo obvio pa hopi di nos tambe. Nos no mester ta profesor di finanzas publico pa constata esaki; cualkier ama di cas cu ta logra maneha su placa relativamente bon, por bisa esey. Sin embargo, ora politica ta envolvi, ta surgi un logica distinto cu ta mustra den otro direccion. Ban ilustra esey cu e cifranan recientemente elabora pa IMF, riba peticion di gobierno. Nos ta na un nivel di algo mas di 7.000 salario cu gobierno ta paga, mas e alrededor di 860 cu ta paga indirectamente na e fundacionnan den e.o. sector social. Pero tin aki tambe un grupo di mas di 600 persona cu ta esnan cu ta den e areglo di VUT y tambe e personanan trahando pa uitzendbureau. Nos no conoce e cifranan exacto pero ban supone cu tin 300 persona trahando pa uitzendbureau. Ki tipo di trabao nan ta haci? Mas tanto trabao cu e ambtenaarnan no kier haci… Asina ta crea e contradiccion cu gobierno tin un exceso enorme di empleado den e rangonan mas abao, sin embargo mester haci un apelacion riba ‘tropa di emergencia’ di uitzendbureau pa por funciona! Ta esaki ta e cosnan cu nos nunca ta mira bin dilanti y cu ta indica un necesidad grandi di cuminsa restructura y drecha trabao den e departamentonan, un mas cu otro. Y esey no ta sucede. Asina nos ta keda tende e critica di CAft, y di hopi hende aki na Aruba, cu gobierno ta cumpli cu lo minimo, loke ta di elogia, pero no ta remedia nada.

Y tur esaki cu miras pa futuro, unda tin problema grandi ta spera nos. CAft a cuminsa indica nan, a traves di nan bishita reciente cerca Banco di Seguro Social (SVb). No cu ta cos cu nos sa, na varios ocasion e problemanan financiero relaciona cu AOV y AZV a bin dilanti, pero no ta mira nada ainda di cuminsa planifica pa enfrenta e retonan. Pa colmo, nos tin e expertonan local pa traha riba esaki. E ta bay exigi si cu nos, ‘for once’ mester pone color politico un banda y cuminsa planifica. Nos mester mas cu roadshow di ‘innovacion’ pa logra nos meta.