E organo di supervision financiero di Reino pa Aruba, CAft, a publica su reaccion riba e di cuatro reportahe di gobierno di Aruba, cu cual a duna tambe un resumen di con aña 2019 den su totalidad a bay.

Ta constata cu gobierno di Aruba a cumpli cu e norma di 0,5% di GDP pa loke ta e asina yama ‘sector colectivo’ (gobierno plus un seleccion di entidad liga na gobernacion), unda a mustra un surplus di 0,7% di GDP. Gobierno di Aruba tabatin un deficit di Afl. 14 miyon, cu ta representa 0,2% di GDP, mientras e otro entidadnan a mustra un surplus di 0,9%. E resultado positivo di e sector colectivo ta influencia fuertemente pa e resultadonan di SVb y AZV, cu a sali respectivamente Afl. 30 miyon y Afl. 13,3 miyon mas halto cu a anticipa.

Pasobra mester a tuma un prevision pa motibo di e Afl. 14 miyon na dividendo di Refineria di Aruba NV, cu no por a paga pasobra Citgo no a paga su obligacionnan contratual, e saldo negativo pa Pais Aruba a bira –Afl. 10,2 miyon. Asina mes e resultado a keda dentro di e margen estableci.

Ta constata tambe cu den impuestonan directo, impuesto riba dividend (temporalmente baha di 25% pa 10%) a compensa pa e resultado menos positivo di impuesto riba ganashi y di impuesto riba salario. CAft ta adverti si cu esaki (dividendbelasting) no ta entrada structural. Di otro banda, gastonan a resulta Afl. 33 miyon mas abao cu loke tabata presupuesta, aunke mester tene cuenta cu eventual gasto cu lo core ainda pa cuenta di aña 2019. Esey por causa cu e surplus constata di 0,7% por resulta mas abao. Ta anticipa si cu di tur manera 2019 ta cera cu un surplus y cu cual ta cumpli ampliamente cu e norma pa 2019, cu ta un deficit di 0,5% di GDP. Sin embargo, CAft ta observa cu en general mester trata di yega na un reduccion structural di gasto.

E gastonan di personal tin special atencion di CAft ya cu den e protocol di november 2018 tin un ‘plafond’ acorda di Afl. 476 miyon. Cu gasto total di Afl. 475 miyon a keda dentro di e limite aki. Aki CAftt ta remarca cu pa 2020 ta acorda cu e gastonan di personal total mester ta maximo Afl. 476 miyon, incluyendo e gastonan di e Plan di Crisis Social. Ademas cu e gastonan di personal mester keda baha nominalmente.

CAft ta haya cu e splicacion duna den e ultimo rapport di 2019 aki no ta duna suficiente informacion pa identifica eventual ‘meevaller’ o ‘tegenvaller’. Esaki ta importante pasobra tin acorda cu no ta usa beneficio no anticipa pa haci gasto extra, pero cu mester usa e placa aki pa baha debe. Por lo tanto ta pidi pa mehoracion di e informacion pa cu esaki.

En general CAft ta constata cu bao di e impuestonan directo tin varios ‘tegenvaller’: loonbelasting, winstbelasting y grondbelasting. Segun splicacion esaki ta debi den tur caso na resultado menos positivo di e accionnan di cobranza. Di otro banda, tabatin ‘meevaller’ tambe, manera den inkomstenbelasting (Afl. 12,2 miyon) y dividendbelasting (Afl. 42 miyon). Den e categoria di impuesto indirecto ta mira un ‘tegenvaller’ pasobra no a sigui cu e ‘sugartax’ presupuesta pa Afl. 15,1 miyon.

Pa loke ta e gastonan, CAft ta mira cu esakinan a keda Afl. 32,8 miyon bao di e suma presupuesta. Esaki ta entre otro pa via di pago di menos interes y menos pago riba Bienes & Servicio. Ta anticipa cu ainda lo tin como Afl. 5 miyon di gasto di Bienes & Servicio lo keda añadi na e cuentanan di 2019. Esaki no ta cambia e imagen general.

Encuanto e debenan di Pais Aruba, por mira cu e debe total na fin di 2019 tabata na Afl. 4.318 miyon. Esaki ta duna un corelacion debe/GDP di 72,9% y cu esaki e cifra aki a baha cu mas di 3 punto di porciento compara cu fin di 2018. E reduccion di e corelacion di debe/GDP ta causa completamente pa e aumento di GDP como consecuencia di e aumento di nivel di prijs na 2019, segun CAft. Na 2019 Aruba a fia Afl. 268,3 miyon, loke a keda dentro di e limite di Afl. 282,2 miyon cu tabata autorisa den presupuesto 2019.

Finalmente CAft ta pidi atencion pa e trabaonan cu mester haci riba tereno di mehoracion di e administracion financiero, cu mester conduci na un declaracion aprobatorio di accountant pa aña 2020.