Asunto mas compleho cu e prome bista ta duna

A bira keto rond di e tema di cambio di ley electoral (Kiesverordening), despues cu algun tempo pasa tabatin bastante atencion pa esaki. Cu tanto otro cos sosodiendo, no ta asina straño tampoco. Cada dia tin algo ta pasa rond di e ministronan cu pa un of otro motibo no por controla nan papelnan mas, cu ta sali di tur banda bay pa medionan adversario di gobierno. Ban tuma esey como un forma peculiar  di transparencia.

Pero ban bolbe na e topico di e cambio di ley. Nos a tende bastante comentario, e gran mayoria, na fabor di e cambio di ley aki. En corto e argumentacion  ta cu mester duna parlamento mas autoridad moral den pueblo, si percura pa eligi e miembronan di e partidonan cu haya representacion a base di e cantidad di voto cu nan a haya, den e secuencia di e votonan personal. Cu esaki, henter e contamento mas complica di e ‘lijstkiesdeler’, cu traspaso di voto cu ta resta pa otro candidato, ta keda elimina. Ta spera cu pasobra esunnan cu mas voto keda eligi, cu nan lo ta mas independiente den nan actitud pa cu esunnan cu ta bira ministro y no ta depende di gratitud pa e ‘cabe’i boto’ cu nan lo a haya.  Esaki lo contribui na un miho democracia, cu e votado ta sinti mas comodo cu ne y ta mas ‘husto’ pa cu e candidatonan mes, cu no mester keda rasca djente na banda, mientras cu un otro cu un man yen di voto so, ta bay parlamento.

Nos ta tuma nota di tur esey, pero no ta kita nos responsabilidad pa trece e argumentonan di otro banda.  No cu necesariamente mester ta di acuerdo cu esakinan pero en todo caso ta recomendabel pa tuma nan na consideracion. Den su conseho Raad van Advies (RvA) ta referi na e obhecionnan cu por existi. Specificamente nan ta menciona cu locual a keda proponi no ta argumenta bon con ta bay resolve e problema. Ta mustra tambe riba e hecho cu tin mas pais cu tin un sistema parecido unda no a surgi e consideracionnan cu ta hunga un papel na Aruba. Tambe RvA ta haya cu no a haci investigacion mas amplio riba e tema aki, concretamente si a haci investigacion encuanto e opinion di publico en general. Tambe segun RvA ta trata di un cambio drastico di e sistema, no ta recomendabel pa trece esaki net prome cu eleccion.

Tambe nan ta referi na e punto cu locual a keda proponi tin como obhetivo cu e parlamentario ta sinti su mes menos presiona pa actua segun linea di su partido y por tuma decision riba su mes. RvA ta di acuerdo cu e derecho constitucional di por vota sin presion ta primordial, pero no sa sigur cu e cambio aki lo logra mehora esey.  RvA ta di opinion cu e cambio por hiba tambe na un relacion mas los entre parlamentario y su partido, cu consecuencia cu lo por yega mas lihe na bandona e fraccion y sinta apart como fraccion nan so. Un fenomeno cu na e momento aki caba no ta desconoci y cu no sin mas ta faborabel pa continuidad di e organo. RvA ta mustra tambe riba e tendencianan mas individual den campaña cu ta existi pa varios aña caba, unda candidatonan cu mas placa, pero no necesariamente miho parlamentario, ta bay haya e puestonan den parlamento.

Aki ta toca un punto cu sigur mester tuma na cuenta. Un partido, como asociacion pa ley, cu ta aglomera hende alrededor di un cierto pensamento, lo mester por forma un lista segun nan ta kere cu nan mester hende cu cierto cualidad den nan fraccion, a pesar cu talbes nan ta haya menos voto. Cu e cambio di ley aki, e partido como partido tin menos control riba e composicion di su fraccion. Tur esaki ta mas bien ‘cuminda pa celebro’ y no necesariamente ta haci cu esunnan na fabor no por sigui cu e proposicion aki.

Pero loke a yama nos atencion cu banda di e discusion fuerte aki tocante e calidad di ‘democracia’ den parlamento, no ta papia tanto di con e partidonan mes ta funciona como asociacion, unda ‘democracia interno’ mester hunga un papel importante. E caso den corte e siman aki, entre e dos bandanan cu tur dos ta pretende di ta e directiva legitimo di partido PDR, a pone nos pensa hopi riba e situacion interno di e partidonan en general. No cu nos ta desea di cuminsa un analisis den e editorial aki, pero por ta cu internamente por haci hopi mas pa logra cu hende ta sinti nan mes mas comodo, y por produci hopi mas pa e partido. No ta tur hende cu kier contribui, necesariamente lo kier bay riba lista. Den tur obhetividad nos mester bisa cu e partido den gobierno ta haci un bon trabao di mantene nan structura cientifico cu mester apoya nan trabao politico. Ademas cu esaki ta duna e oportunidad na hende pa siña funciona den un organisacion, prome cu bay parlamento. En general, nos falta structura y organisacion fuerte, y no den politica so.