Campaña a cuminza y nos mester paga tino, si nos no tabata hacie caba, riba kico ta ser bisa di diferente banda. Mester bisa cu te awor no a tende tanto di banda di e partidonan cu no ta(bata) apoya gobierno, kico ta nan punto di vista riba varios tema, cu por ehemplo a aparece den e Uitovoeringsagenda pa kwartaal 2, 2021, y tambe den e presentacion cu presidente di CAft a tene pa gremio empresarial ATIA recientemente, di cual un relato den e edicion aki. Pero di banda di gobierno, cu logicamente ta defende e programa di reforma cu a acorda cu Hulanda, nos por tendeen todo caso nan opinion riba cierto tema caba.

Asina por ehemplo siman pasa nos Promer Ministro tabata di bishita na un radioemisora local, unda el a aborda e tema di pension. El a cuminza cu pidi disculpa pa e hecho cu su partido, y gobierno, no a logra baha e edad di pension, cu na 2024 ta yega na punto final di e actual trayecto, unda lo mester cumpli 65 aña pa por cuminza cobra. Naturalmente ta asina cu e crisis di Covid-19 a percura pa un desastre den fondonan di SVb, cu ta haci necesario pa apoya e banco di seguridad social financieramente, si ta dicidi cu ta mantene e nivel actual di pension. Esaki no ta algo cu lo por remedia den un par di aña, sino cu e ta depende grandemente di nos crecemento economico den e proximo añanan. Ban spera cu por logra esey. Pa nos sorpresa despues e mandatario a bisa cu, despues di atende e prioridad di salvaguardia e fondo, lo bay considera e opcionnan pa logra baha edad di pension atrobe…

Aki ta unda bo ta cuminza troce riba bo stoel, pasobra e cifranan demografico no ta indica cu lo tin un bahada den e necesidad di pension pa loke ta cantidad di hende cu ta bin na remarca pa cobra pension. Nos lo tin un aumento numerico di e cantidad ey te despues di aña 2030, unda porfin a surpasa e momento unda e grupo riba edad di pension ta cuminza bira mas chikito relativamente, como porcentahe di e poblacion total. Lastima cu e locutor aparentemente no tabata na altura di e realidad aki, tampoco di e hecho cu den e ultimo Uitvoeringsagenda ta para bon cla cu “Aruba ta aumenta edad di pension pa 66 (na 2025), a menos cu di investigacion independiente resulta cu un aumento di edad di pension na 66 aña na 2025 no ta realistico y tin propuesta alternativo cu e mesun efecto presupuestario. Un instituto economico independiente (designa pa COHO den consulta cu e pais) ta ilustra kico e efectonan presupuestario ta pa mantene pension y seguro social pagable, si aumenta e edad di pension te 66 aña na 2025 y keda hisa mas ainda por medio di acopla esaki na expectativa di bida y ta haci e calculo di e propuestanan alternativo. E resultadonan lo ser presenta na Aruba y Hulanda despues di cual den consulta lo mira con lo duna concretisacion na e resultadonan di e investigacion”.

Palabranan cla y, si nos no ta ekiboca, esun cu a firma pa Aruba ta e propio persona referi den e entrevista… Por ta cu aki ta aplicable normanan politico di ‘extende’ berdad pasobra ta campaña, pero como medio nos mester tuma como punto di salida e realidad social, economico y den e caso aki, e realidad demografico nos dilanti, y esey ta conta pa tur partido tambe. Den e proximo decada nos lo tin e gruponan demografico segun edad (e asina yama cohortnan) mas grandi di e actual composicion di nos poblacion. Actualmente e grupo di 60-64 aña ta di alrededor di 8.000 persona, mientras e siguiente di 54-59 aña ta hasta mas grandi: alrededor di 9.200. E gruponan grandi aki cu ta representa concretamente e envehecimento di nos poblacion ta pone nos, envez di e 21.800 pensionado di AOV na inicio di 2021, na mas di 30.000 pensionado ora nos drenta e siguiente decada. Esaki ta bay significa un aumento grandi di e peso financiero, si no tuma medida manera move edad di pension, pa no mishi cu e altura di e pago mensual mes pa e pensionado. Tempo cu a introduci e aumento (gradual) te 65 aña tabata visto caba cu no por spera di nos economia (empresario y empleado) cu nan por keda paga cada vez mas pa e fondo di pension, aunke e tempo ey tambe a aumenta e contribucion cu 2% di prima extra.

Awor, cu un acuerdo cu Hulanda cu ta duna casi como un hecho cu ta bay 66 aña na 2025, y cuidao no mester contempla mas medida encuanto edad, dependiendo di e expectativa di bida, realmente no tin espacio pa haci promesa di ningun tipo. Nos no ta bisa esaki solamente pa contradeci e mandatario, pero pa alerta otronan cu igualmente, di nos banda nan por spera un acercamento di e tipo di asunto aki ‘fact-based’. Y principalmente pa pone nos lectornan na altura di kico, banda di e discurso politico, cu ta legitimo pasobra nan tin e derecho di presenta nan mes cu loke nan ta kere cu ta real, ta segun nos e realidad cu nos mester enfrenta como ciudadano.