Gutu ta e heroe cu ta cuida e sistema di cay di coral na Aruba, pero e mester di ayudo a base di maneho

Tin sobrepesca na Aruba. Y tin suficiente evidencia, segun CARMABI den su investigacion cu a haci pa Gobierno di Aruba. Un rapport cu a keda wanta pa dos aña pero awor numa ta parce di ta motiva Gobernantenan papia di dje.

Segun e investigacion cientifico, e evidencia di sobrepesca no ta bin unicamente di evaluacion di e comunidadnan di pesca na e parti zuid, west di Aruba. E cantidad di calco y Kreeft tabata asina abao, cu no por saca informacion confiabel. E cantidad extremadamente abao di e especienan aki ta sostene e hecho cu e comunidadnan di rif na Aruba na e momentonan aki ta extremadamente sobrecomercialisa.

Mirando e severidad y multitud di factor cu ta contribui na degradacion di rif of cay di coral na Aruba, manera sushedad riba e isla, sobrepesca, cantidad di awa di pos cu ta drenta lama, mester defini obhetivonan di conservacion y maneho, pa refleha e scala di e factornan aki. Di e forma aki por diseña un maneho di intervencion cu tin sentido pa cambia direccion di e degradacion amplio di e rifnan na Aruba. Intervencionnan manera e paro di sunscreens of straws ta bon pa genera conscientisacion, pero nunca lo por cambia e degradacion di e rifnan di Aruba. Cambio di clima cu ta nifica un temperatura di lama mas halto ta nifica un riesgo mas grandi ainda pa e ‘bleaching’ di coral cu ta resulta den mortalidad mas halto den futuro cercano.

Accion di maneho local dirigi na crea condicionnan cu ta promove crecemento di rif, entre otro door di sigura cu e gutu ta keda den abundancia y eliminacion di e especienan cu ta causa daño, manera e cyanobacteria y alga (cu ta procedente di nutrientenan den awa di pos entre otro), lo yuda den e recuperacion di e rifnan, pero tambe lo hisa e oportunidad di sobrevivencia di e coralnan ora cu nan ta pasa den e eventonan di ‘bleaching.’ Limitacion di e fluho di sushedad di tera, pa medio por ehempel di un infrastructura pa colecta awa di yobida, y limita e fluho di awa di pos (parcialmente) trata den awanan costal pa medio di modernisa y expande e capacidad di e facilidadnan di tratamento di awa (RWZI), un enforsamento mas efectivo di leynan existente y creacion di areanan grandi unda ta prohibi pa pisca pa asina e comunidadnan di pisca por regenera.

Mester tin cuido cu pone relacion falso pa identifica motibonan di degradacion

Ora cu ta midi e parametronan cu por stimula degradacion di rif y e abundancia di multiple organismonan cu tambe por sufri un degradacion asina, por mustra comosifuera cu e ta un coincidencia. Mester ta hopi cauteloso pa interpreta e relacionnan, na momento di bin cu maneho di intervencion. Por ehempel, por conecta e cantidad di uso di ‘sunscreen’ na e beachnan cu ta popular cu turistanan na e destruccion di e rifnan na e parti noordwest di Aruba. Pero, tanto sunscreen y e degradacion catastrofico di rif ta sigui e uso insostenibel di e costa, manera e infrastructura turistico, uso di pesticida, e tratamento y purificacion ineficiente di awa di pos. Mester considera e splicacionnan mecanico, incluso e sobrepesca di piscanan cu ta come yerba, of sushedad riba e isla, particularmente awa di pos, en bes di enfoca riba e sunscreen y straws unicamente. E maneho di intervencion mester ta basa riba informacion amplio.

No tur forma di maneho mester sosode riba lama

E awanan costal di Aruba ta experiencia fluho fuerte di un cantidad grandi di material peligroso y sushi cu ta origina riba e isla. Como tal nan origen y forma con nan ta yega na lama mester di atencion. Door di limita e fluho aki pa medio di modificacion riba tera por minimalisa nan efecto riba e comunidadnan di rif. CARMABI como tal ta urgi pa Aruba considera un cuadro di maneho di zona costal integra pa maneha su recursonan marino. Mester considera cu tin fluho di awa bao superficie cu ta hunga un papel grandi pa hiba substancianan di tera pa lama.

No tur cos ta perdi

Di otro banda, CARMABI a bisa cu presencia di e gutu en particular ta yuda hopi den limita e riesgo di e fluho di nutrientenan (manera den awa di pos). Berdad e pisca aki, considera un ‘herbivoro’ y limitacion di e fluho natural di nutriente ta preveni pa e alganan crece na cantidad. Pero, no ta drecha e situacion unabes cu e degradacion cuminza. Te ainda, e abundancia di alga na Aruba ta relativamente abao. Piscanan ta come e alga cu ta limita nan impacto riba e coralnan. Malesa di coral ta relativamente raro y e lagoen na Aruba ta crea un buffer pa e polucion cu ta bin di tera, te na cierto grado. Pero tin un patronchi cu ta indica si cu mester bin un maneho di intervencion na nivel local, pasobra te ainda por controla e degradacion. Segun CARMABI, si Aruba tuma encargo y maneha su recursonan marino debidamente den futuro cercano, e resultadonan por ta positivo, sigur compara cu otro islanan den Caribe. Basa riba experiencia den Caribe, presencia di rifnan saludabel ta refleho di un accion di maneho na tempo y efectivo

Parke marino di Aruba

CARMABI ta reconoce cu a designa cuater area como parke marino. Sinembargo, no tur ta posiciona unda tin balor natural halto. Por lo menos tin tres di e areanan cu tin balor natural grandi. Pero e seccion di parke marino na Oranjestad, particularmente e seccion mas panort, no tin ningun comunidad di rif di gran balor. E contraste ta e seccion di rif entre e parkenan marino na Seroe Colorado y Mangel Halto. Pero e area entre Mangel Halto y esun di Playa ta algun di e miho sistemanan di rif na Aruba. Pa e proposicion di conservacion di rif, mester asigna nan tambe cu e status di proteccion, CARMABI a bisa.