E caso di screening y posible nombramento di e ultimo ministro cu falta ta birando un tragicomedia grandi, cu por mustra chistoso si no tabata trata di algo asina serio. De paso e ta mustra tambe pakico ta trata di un proceso confidencial y no publico. Den e proceso ta prestigio di e pais mes ta hayando golpi, sin cu tin un final na vista. Y mas tempo pasa, mas controversial e candidato ta bira y mas improbable su nombramento. Y esey sigur awor cu a surgi un episodio nobo di e novela aki, unda aparentemente tin un denuncia na Ministerio Publico contra e candidato pa ministro.

No tin nada conoci di contenido di e investigacion aki, despues di aparente denuncia di Servicio di Impuesto, anuncia pa e candidato mes. Esaki despues di su regreso di un biahe pa Hulanda, loke ta crea e impresion cu el a haya sa di e denuncia durante su estadia aya. Esaki ta lanta e pregunta ta di ken e por a haya sa di e noticia ey. Tambe e pregunta si e tabata aya pa ‘bringa su caso’, y cu ken, loke ta ademas algo totalmente inusual y cu ta yama mas pregunta tocante e caracter confidencial di e proceso di screening general. Normalmente e proceso ta conduci na un ‘visto bueno’ pa e nombramento di parti di gobierno Hulandes. Di fuente cu hopi experiencia den e materia aki nos a tende cu e acuerdo pa nombra no ta tuma lugar via un documento oficial; dado momento ta ripara cu e representante di Rey (Gobernador) por of no por firma e decreto di nombramento. Den caso cu no tin aprobacion, Formador y Gobernador ta haya informacion di esey y e Formador mester notifica e candidato, manera e ley reciente di Aruba (2022) ta prescribi.

Sin embargo, esey no ta kita e proceso general di screening cu ta existi desde 1986, tempo cu Aruba a haya su Constitucion cu ta bisa cu gobierno ta forma pa Rey y ministronan, cu Gobernador como su representante. Pa bon comprension: e representante ta firma pa nombramento, ora e Rey, ken ta intachable pa su actonan y tur acto ta responsabilidad di gobierno Hulandes, ta di acuerdo pa firma. Nos por mira un proceso parecido den caso di un ley o cambio di ley, unda pa algun motibo e Rey (gobierno Hulandes) no ta di acuerdo cu e ley y por instrui e Gobernador pa no firma. Por ta tambe cu e Gobernador mes tin duda tocante (parti di) e ley y mester sigui un proceso claramente describi na momento cu e dicidi di no firma pa ley o cambio di ley. Esaki ta loke por ehemplo a sucede na 2014, tempo cu Gobernador no a firma e ley di presupuesto y a sigui e proceso den ley encuanto Gobernador (Reglement voor de Gouverneur van Aruba), cu ta un ley di Reino. Den caso di no firma, e documento concerni ta cuminza un proceso di asesoria di Raad van State, pa finalmente termina cu un decision di gobierno Hulandes. Den e caso menciona aki, e asunto a conduci na un Decreto Real (Koninklijk Besluit), cu a ordena modificacion di e presupuesto di Aruba. Hopi despues a bin e conseho di Raad van State cu tabata di e categoria ‘carni ni pisca’ cu no tabatin influencia riba e asuntonan, cu a tuma lugar caba. Loke si a sucede un aña despues tabata e yegada di un delegacion Hulandes pa forza e asunto di formaliza e supervision financiero, cu a termina den nacemento di e ley di supervision di Aruba, y no un ley di Reino, cu no lo tabata uno di ‘consenso’.

Pa bolbe na e caso actual; ta remarcable con tur esnan envolvi ta keda trata e asunto como un asunto local, unda via corte y yamado na apoyo popular ta purba pusha e proceso den e direccion preferi. Esaki muy probablemente no ta bay tin exito, pasobra sigur na e altura aki e no ta un asunto unda Formador, alavez Ministro Presidente, tin tur rienda den su man. Manera bisa anteriormente caba, ora un persona bira asina controversial, ta tempo pa considera otro opcion; esey lo ta e señal cu Formador probablemente lo haya.

Claro cu nos ta comprende, pero no hustifica, cu dentro di e partido esaki ta causa conflicto, tambe pasobra e base di apoyo di e politico no ta bay di acuerdo cu cosnan fuera di alcance di nan candidato, pero mas y mas tambe fuera di man di e Formador. Nos ta consciente di e hecho cu e candidato no tin un interes politico di educa su base di apoyo, cu esaki no ta nunca un asunto enteramente dicidi entre politico na Aruba.

Lamentablemente nos no ta mira nada di e tipo di ‘educacion’ aki den nos medionan di comunicacion tampoco.

Pa pone e asunto bon cla: ni cu resulta cu no tin investigacion hudicial andando contra e candidato, o cu ta suspende tal investigacion, esey no ta kita e aparente problema cu ta existi, fuera di nos vista den e proceso confidencial aki. Es mas, henter e asunto aki, manera cu el a bay, ta prueba palpable pakico e mester ta un proceso confidencial. Imagina bo cu nombramento di cada ministro mester pasa tambe den un proceso di escrutinio publico, unda mas ‘like’ riba medio digital ta hunga un papel primordial. Ta parce cu ningun hende ta desea di ‘educa’ publico, cu no a vota pa ministro sino pa parlamento. Ningun persona tin algun ‘derecho sagrado’ di bira ministro, punto.