editorial 2_15_1.jpg
E famoso carta di algun comerciante cu a sali den prensa, dirigi na gobierno, a causa otro auge den e debate tocante situacion y futuro di Caya Grandi. Loke nan ta propone como medida urgente ta fuerte y drastico. Deshaci di e tram, kita obligacion di paga pa parkeer, habri caya pa trafico, ta net e cosnan cu e gobierno aki no kier tende. Di otro banda, sinta keto sin haci nada no ta un opcion. Casi tur hende ta convenci cu e cos no por keda manera e ta awor. Esey riba su mes no ta suficiente pa move den un direccion mas positivo. Gobierno ta parce di no sa tampoco kico pa haci y ta bin cu algun cambio cosmetico encuanto regla di parkeer, pero tur cos ta parce ‘too little, too late’.
 
Pa yega realmente na cambio drastico y positivo lo mester cuminsa cu reconoce loke no a bay bon desde inicio. Tur cos a cuminsa cu plannan ambicioso cu yegada di e actual gobierno na 2009. Ta facil pa tira tur culpa riba e gobierno anterior y sigura tur hende cu ‘nos si ta bay haci tur cos bon, y mas’. E prome eror tabata cu a defini Caya Grandi como teritorio di peaton, pa casi inmediatamente cambia esaki pa teritorio principalmente di e ‘co’i hunga pa hende grandi’ esta e tram. Mayoria di espacio den e caya, sigur si nos tuma e zona di siguridad na cada banda di e rails, ta pa e tram. Na banda a keda apenas espacio pa cana, mas nada.
 
Seguidamente e tram a percura pa stroba instalacion di sombra, algo indispensabel den e clima aki. Si no ta resolve e falta ey, nunca lo por competi cu otro mall cu si ta ofrece esey. Tambe e tram a stroba e yegada di negoshi di restaurant, bar, incluyendo terasa. Esaki lo mester a cambia e caracter di e caya, percurando pa e transicion di caya di tienda pa area di tienda y di diversion nocturno. E ‘co’i hunga’ di gobierno no a costa solamente hopi placa cu por a uza pa cos drechi, pero el a hustamente stroba un desaroyo positivo di Caya Grandi, pasobra no a keda espacio pa crea e diversion nocturno, cu mester a duna e caya bida despues cu tienda cera porta anochi.
 
Awor e problema di parkeer. E pensamento di gobierno cu e introduccion di parkeermeter tabata pa percura pa e centro no ta congestiona cu auto di empleado, pero cu ta keda espacio pa bishitante, local o turista, haya luga di pone nan vehiculo. E sistema di asigna cierto posibilidad di parkeer mas leu na e grupo aki por ta zona logico, pero ta costa placa y no ta duna siguridad, por ehemplo. Pero e problema mayor ta cu no tabatin suficiente animo di bishitante pa yena e espacionan di parkeer cu e otro usuarionan no ta ocupa mas. Y si pa complace e critica cu ta haya ultimamente, gobierno ta reduci e orario dentro di cual mester paga, anto e beneficionan financiero ta bira menos. Y ken mester paga subsidio? Gobierno, y di unda nan ta saca placa? Di nos… Contal cu e aventura aki cada biaha ta bin cay riba lomba di e ciudadano.
Den caso di un eliminacion total di e asunto di parkeermeter, loke nos no ta mira como asina probabel, mester considera si cu no por simplemente bolbe na e modelo bieu. Esaki lo implica cu tur trahado ta pone nan auto atrobe mas cerca trabao posibel, cu consecuencia cu nos ta bolbe na e mesun situacion indesea di antes.
 
E idea pa permiti trafico di vehiculo den caya atrobe ta un opcion cu kisas no ta bay haci tanto impacto positivo manera esnan pro ta kere.  Sigur no si esaki ta keda limita na oranan di anochi. No ta e atraccion di ‘windowshopping’ anochi ta importante sino e posibilidad di baha hende den caya durante orario normal pa nan haci compra; esey ta haci diferencia. E posibilidad ey ta keda blokia di tur manera pasobra e tram mester keda core durante dia. Trafico den caya anochi no ta mescos cu tin algo di haci den caya anochi, pasobra esey a keda mescos: seis or y mey tur cos a dal cera y te mañan no tin nada ta move eyden! Den e sentido ey e proposicion di Prome Ministro pa habri caya pa trafico anochi ta parce irelevante.
 
Prome cu tur cos, mester dicidi ta ki tipo di Caya Grandi nos ta desea. Nos kier conserva un caya di tienda cu di mes no tin nada di haci anochi? Of nos kier un mix di horeca y retail? Nos kier espacio pa diversion (terasa) of nos kier un tram keda acapara e espacio mayor? Nos kier crea sombra pa competi cu otro area comercial cu tin esey, of nos ta laga tur cos manera cu e ta?
Tur esakinan ta pregunta cu mester a haya un contesta shete aña pasa. Pero ta di comprende cu den euforia di victoria electoral a djis cuminsa haci ‘cos’. Esey awor ta resulta insuficiente.