Toren di vigilancia, porta cu dos lock y camara ta controla e campamento di China pa evita cu hende huy. E Uigurs y otro minoria deteni ta wordo evalua con bon ta papia Mandarin dominante y ta sigui regla stricto, con pa baña y uza toilet. Dependiendo e punto cu nan ricibi determina si por sali for di detencion.

Educacion pa ‘manera’ ta obligatorio, pero ‘mehoracion di habilidad di vocacion’ ta disponibel te despues di un aña den e campamento. Capacitacion laboral boluntario ta e motibo cu gobierno ta duna pa detene mas di 1 miyon minoria etnico (mayoria musulman).

Pero un documento filtra na un consorcio di organisacion di noticia ta mustra cu campamento ta ‘centro di reeducacion ideologico y conducta forsa’, cu ta funciona den secreto. Documento clasifica ta expone un strategia delibera di gobierno Chines pa cera tur minoria etnico hasta prome cu comete un delito, pa asina transforma nan pensamento y idioma.

Tambe e documento ta mustra con ta uza un forma di control social uzando dato di inteligencia artificial. Basa riba dato di tecnologia di vigilancia masivo, computer ta emiti miles di nomber di persona cu tabata interoga y deteni pa un siman.

Un fuente anonimo a entrega e documento na ICIJ (International Consortium of Investigate Journalist). ICIJ a verifica e documento door di examina reportenan den medionan estatal y noticianan publico di e tempo en cuestion, consultando expertonan, comparando firma, y confirmando e contenido cu ex- empleado y detenidonan den e campo.

Erzhan Qurban di etnicidad Kazakh a bay bek su pais, pero polis a deten’e durante su biahe pa bay China pa wak su mama y acus’e di comete crimen den exterior. El a protesta cu e tabata un simpel pastoor sin haci nada.

Pero autoridad a bisa cu su tempo na Kazakhstan tabata suficiente motibo pa detencion. Qurban a bisa AP cu e tabata cera den un cel cu 10 otro hende y nan no por participa den ‘actividad religioso’, manera haci oracion. Nan tabatin prohibi pa papia y forsa pa sinta stret riba stoel di plastic pa oranan largo, dos persona tabata vigila nan 24 ora pa dia.

“No tabata , simplemente un castigo. Nan a trata mi manera un animal”, Qurban a bisa. Solamente por a sali for di campo si tin un malesa, ainda asina mester tin un hende pa controla y compaña. Pa ora di baña y descansa tambe ta controla pisa, pa evita cu hende huy.

No mag tin celular pa tin conexion entre interior y exterior. “Pa huy ta imposibel. Na cada skina tin polis arma. E ta un campo di concentracion. Mas horibel cu prizon. Cu violacion, labamento di cerebro y tortura den camber scur, unda cu hende tabata grita”, Sayragul Sauytbay a bisa, kende ta administrado di kleuter na Kazhakstan y miembro di partido comunista. El a wordo secuestra na 2017 pa oblig’e bira instructor di un campamento di mandarin.