Departamento di Labor y Investigacion (DAO) a duna di conoce e leynan cu tin pa personanan cu a perde nan trabou pa motibo di COVID-19 y cu ta cay den remarca pa e FASE (Fondo pa Asistencia Social di Emergencia).

Director di Labor y Investigacion, Franklin Kock a duna splicacion mirando pregunta di asunto laboral. “Primeramente salud ta keda na prome luga”, pa motibo cu henter mundo y Aruba a keda paralisa, afectando economia cu negoshi ta cera of ta cerando.

E trahado ta wordo afecta, pa e motibo aki ta conoci cu minister di Labor, Glenbert Croes a premira cu hende ta haya nan mes den problema financiero, a busca pa lanta fondo pa yuda e trahado cu nan situacion pa asina suavisa e dolor a traves di e plan FASE.

Pa bin na remarca pa esaki, e trahado mester bay atras den situacion financiero y e atraso mester ta relaciona cu e pandemia di coronavirus. Tambe e salario cu a keda cune mester ta abou di 950 florin pa complementa e total. “Mas o menos calcula e mita di forsa laboral, mirando cu ta 25.000 hende cu por wordo afecta.”

Kock a splica cu tin casi 5.000 peticion cu ta biniendo aden. Gobierno lo anuncia e cantidad exacto. “Ta hende ta bay aplica p’e, gobierno lo yuda den e situacion te cu awo. Nan lo evalua pa luna di april, mei y juni pa 3 luna, pero tin cu cumpli cu exigencia.”

E plataforma central laboral specialisa cu ta e grupo cu lo evalua tur peticion y ken ta determina ken ta bin remarca pa yudansa aki. Pa awo tin 3 luna y lo evalua con lo por sigui yuda. El a bisa cu e empeño di gobierno ta pa yuda e trahado y dunado di trabou cu plan.

Segun Kock ta bisa cu lo mester di cooperacion di e trahado y dunado di trabou pa e asunto economico, pa asina yuda den ambos partido ‘pa sobrepasa e momento dificil aki’. E ta bisa cu ta keda e pensamento cu gobierno kier pa trahado sigui na trabou.

Mirando cu e situacion ta dificil, ta spera cu e trahado lo perde beneficio, salario, lo corta orario, of duna vakantie oficial, of bisa nan keda cas pasobra no por paga. Sinembargo, cu FASE gobierno kier suavisa e dolor tanten cu por pa e prome tres luna.

E evaluacion ta mas simpel cu posibel: e persona mester entrega su ID (identificacion) un payslip y carta di notificacion cu e trabou ta bayendo malo y cu lo tuma e medida pa suplementa e 950 florin.

E comision di FASE lo duna conseho si lo paga of no. E persona ta haci e peticion, y Asunto Social ta esun cu tin cu paga segun presupuesto. “Asina e ta hinca den otro. E combinacion di diferente departamento na e momento dificil aki pa por alivia e condicionnan di tur cu mester di yudansa.”

Kock ta comparti cu pa e motibo aki, e compania di utilidad, e banconan y otro departmenot a duna e servicio di coopera, pasobra hende no lo tin placa. “Tur hende tin cu yuda” individualmente den e situacion aki.

Ta spera si cu e dunado di trabou por trata e trahado netjes pa evita menos retiro cu ta posibel. A puntra si esunnan cu wordo paga mita di nan salario toch ta haya e 950 florin. E ta bisa cu si, asina ta pa yega e total di 950 florin, no pa haya extra pasobra ‘e ta bira un peso cu no por carga’. E salario mester ta menos di 950 florin, pa e motibo tur otro instancia a freeze nan debe, pa asina por yuda tur hende y di un manera responsabel.

Pa persona cu no tabatin trabou y tabata aplica pa trabou, pero pa motibo di situacion tur e contract a stop, tambe por cay na remarca? Kock ta contesta cu un persona por aplica si a bay atras den salario y beneficio. Un persona cu no tabatin un trabou no a bay atras.

Un persona asina no por demostra cu e tabatin un entrada of cu a bay atras. “Nos no kier hende abusa of bisa cu nan a manda varios carta di trabou. Awo si e persona tabata den periodo di prueba pa dos luna, e hefe por bisa ‘mi no por sostene pa motibo di situacion’.

E ora e persona por bin na remarca pa FASE, e ta cay aden, pasobra e lo por wordo tuma despues. No cu el a wordo kita pa motibo di mal comportacion. Den caso cu e persona mester yudansa pa trabou, e persona por bay Departamento di Asunto Social.

Tin caso di persona cu na momento cu a gobierno a tuma medida a perde nan trabou for di 18 maart, ora cu caso a cuminsa aumenta. Tin dunado di trabou cu a dicidi pa no paga henter e luna, y mirando cu FASE ta cuminsa na april, kico lo pasa cu e hende nan cu no a wordo paga completo?

Kock ta splica cu ta importante pa ambos partido acorda un condicion mutuamente. Manera trahado y hefe no por impone condicion negativo den e trabou den tempo di crisis. Nan por yega na un acuerdo.

“E doño di trabou no por keda sin paga. Al menos cu e trahado acepta pa tal momento. E acuerdo mester ta mutuo, pa motibo cu si no wordo paga por bin na conflicto. E trahado por acerca DAO pa asina cana su caminda pa haya su pago. Ta spera tambe pa ora gobierno yuda e trahado, spera di su banda tambe. Por ehempel, e hotel cu tin reserva grandi ta spera cu nan mes lo atende cu e situacion y no manda nan aplica na FASE. Esey no ta actua di manera, bon pa dunado di trabou. Pues e trahado tin su caminda pa cana”, Kock a splica.