E agitacion na e islanan autonomo contra e ley di Reino di reforma (COHO) di parti di e partidonan politico ta continua. Esaki a pesar cu nan gobiernonan a bay di acuerdo cu e ley di COHO, y den e caso particular di Aruba cu e ley di supervision financiero (RAft) tambe. E reciente cumbre periodico di e parlamentonan na Sint Maarten a mustra bon cla cu e malestar cerca mayoria di e parlamentarionan di e islanan ta grandi.

Esey riba su mes lo no ta decisivo den e proceso pa pasa e leynan. E parlamentonan a haya un siman extra di tempo pa formula opinion y eventual sugerencia pa amienda. No ta pidiendo nan pa aproba e texto di ley, cu poder di veto. Es decir cu malestar estomacal o di otro organo cerca e politiconan lo no para e proceso legal, y nan sa esey.

Ademas, e parlamentonan mes ta fayando grandemente, pasobra te awe nos no sa absolutamente nada di loke nan ta opone den e leynan. Expresa rabia en general sin duna detaye no ta yuda den nada pa e ciudadano ta bon informa. Nan lo tin nan motibo pa no duna claridad den esaki y di otro banda ta purba haya mas tanto posible apoyo popular pa nan oposicion no explicita contra e leynan. Pa esaki, hasta tin un similaridad di opinion entre e dos partidonan rival grandi, cada un aparentemente pa nan propio motibo. Di otro banda, ta alentador pa tuma nota di partido(nan) cu a campaña na fabor di e leynan y ta mantene nan posicion den esaki.

Di parti di un di e partidonan pro e leynan a mustra riba e bentahanan grandi cu e ley di supervision financiero lo tin pa pago di interes riba nos debenan. Esey sin duda algun ta e caso, pero no ta pone un banda e aspecto mas fundamental: e hecho cu nos a acumula un debe publico practicamente impagable, sigur si ta permiti e gobierno local sigui riba e rumbo desastroso aki. Pero di acuerdo cu e hechonan desde 2014, gobierno Hulandes, y di Reino, a dicidi cu lo tin supervision financiero! No ta cuestion di ta awor pro o contra supervision financiero, pasobra e t’ey caba pa 8 aña… E asunto awor ta con ta bay percura cu Aruba ta bolbe riba un ruta financiero sostenible, cu e ley. Keda maha cu ‘nos mes por’ no ta relevante na e momento aki; a haya suficiente oportunidad pa proba cu ‘nos (mejor dicho ‘nan’) no por’. Y cu esaki ta tuma lugar den forma di un ley di Reino ta inevitable, despues di e maniobranan cu e ley local (LAft) cu nunca por a sirbi pa regla algo cu ta responsabilidad di Reino, y sigur no despues di e sabotahe cometi den parlamento, cu a haci cu gobierno di Hulanda a comprende su les y a pone e asunto unda e mester tabata na promer lugar: den un ley di Reino.

Awor, a menos cu un politico di Aruba por aporta un amienda cu ta sensato y ta mehora e ley, cu interes publico di Aruba na mente, mihor nan stop cu nan gritonan bashi di oposicion contra e ley, djis pa ta contra. Nan a haya loke nan tabata busca pa hopi aña, y esey tabata e intervencion di e nivel di Reino den un asunto unda en principio Aruba ta autonomo, si… nos por a conta cu gobernacion drechi (financiero), loke no tabata e caso. Ademas, mester tuma na cuenta cu e ley di supervision financiero tabata na caminda caba, ora e crisis di Covid a agrava e situacion financiero di gobierno di Aruba mas ainda. Y ademas, e ta un ley existente caba pa e dos otro islanan.

Pa loke ta trata e ley di COHO, manera den tur ley e no ta mas cu e cuadro legal pa e asunto. Hopi ta keda pa dicidi den consulta cu gobierno di e pais, cu ta responsable pa e implementacion. Den e sentido ey gobierno local, cualkier cu ta na mando, lo tin hopi di bisa – y di haci – den su ehecucion. Pero no ta ey e dolor pa nan ta… E dolor ta cu otro (Hulanda) ta pone nan haci e cambionan structural y di reforma, pa cual e pais tabata sclama pa decada caba, y cu no tabata haya oido cerca e gobiernonan local, cu tabata dicidi pa nos manera nan tabata haya ta bon, segun nan conveniencia politico di e momento ey. Tur e cosnan cu mester a regla o mehora pa bienestar di Aruba a keda montona durante varios decada, te cu awor no por mas…

Y keto bay nos politiconan, salvo algun excepcion faborable, no ta dedica tempo na e reformanan cu nan no a realiza y awor otro ta bin yuda nos haci esey. Nan por keda grita cu e leynan di intervencion, ta limita nos autonomia. Esey ta un realidad obvio, den cualkier situacion asina esey ta limita bo autonomia, pues esey no ta ni noticia. Sin embargo, ta sigui usa esey como instrumento pa influencia e parti menos informa di comunidad. Aparentemente, no tin manera pa mustra e politiconan aki cu nan mester haci nan trabao, cuminzando cu reconoce e necesidad di reforma. Si ta insisti den grito bashi di autonomia menaza, no por bisa nada mas cu: “Autonomia limita? So what? Check portada di bo paspoort.”