Cambio di clima ta un topico cu ta birando mas y mas discuti rond mundo, mirando cu estudionan cientifico ta sugeri cu a yega tempo pa acelera e proceso di combati cambio di clima ya cu calentamento global a yega un punto critico. Den februari 2024, e programa di Union Europeo Copernicus Climate Change Service (C3S) a lansa e Copernicus Interactive Climate Atlas como un herment pa creacion di politica relaciona cu clima. Aña pasa, Aruba a tuma un stap similar cu e Climate Impact Atlas Aruba, un proyecto cuminsa pa e National Climate Resilience Council di Aruba (NCRC).
Cu e introduccion di e atlas, a habri porta pa colecta y provee dato climatico importante no solamente na beneficio di stakeholders den diferente sector economico riba e isla, sino tambe pa localnan por ta educa y tin e oportunidad pa contribui na e movemento amplio pa aborda e impactonan di cambio di clima.
Lansa den april 2024, e proyecto di e atlas climatico ta envolvi e colaboracion di diferente partner local y internacional pa provee experticio necesario na e atlas y alabes na aplicacion di e informacion disponible. Entre otro, Directie Natuur en Mileu (DNM), Aruba Conservation Foundation (ACF), Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), AHATA, ministerio di Finanzas y Utilities N.V. tur ta forma parti di e constelacion di partner den e realisacion di e proyecto aki. Manera presidente di NCRC, dr. Ryan Peterson a splica durante un entrevista cu NoticiaCla den juni, “E tema di clima y su impacto riba Aruba ta compleho y dus bo mester tin experticio di diferente ramo [y] ora tuma decision pa adapta na clima, bo tin e conocemento di tur e gremionan importante.”
Segun el a splica, e atlas climatico ta duna un bista riba cambionan den temperatura, biento, awasero y secura, ademas di monitoria kico a pasa durante e ultimo 50 aña y premira cambio den clima pa e proximo 50 pa 100 aña. Banda di e parti climatico, e atlas tambe ta ofrece un bista den con e factornan climatico por afecta Aruba y su comunidadnan. Tur esaki pa “fomenta un comprondemento general y bista mas profundo entre stakeholders riba e riesgo y impacto di cambio climatico pa asina desaroya un resiliencia climatico di un manera husto, inclusivo y ekitativo,” manera ta para riba website di Climate Impact Atlas.
Ki tipo di dato por haya den e atlas?
E website di Climate Impact Atlas ta ofrece usuarionan un variedad di informacion riba diferente topico climatico aki na Aruba. Consistiendo di un coleccion grandi di dato for di diferente organisacion riba e isla y internacional, e website ta un espacio central ofreciendo informacion clave, cu splicacion amplio y di manera visual cu ta accesible pa tur cu kier siña mas tocante e temanan aki.
Mapanan di dato
E mapanan disponible riba e website ta ofrece un bista profundo riba varios tema, entre otro medidanan di temperatura, secura, tormenta, salud di rif, habitatnan riba Aruba y hasta tambe caracteristicanan social y di infrastructura.
Cada categoria tin nan subcategorianan tambe, cual ta ser representa riba mapa den colornan gradiente indicando cual area ta mirando mas of menos desaroyo of atraso den cierto aspecto climatico. Pa cada subcategoria tin un splicacion amplio pa por compronde kico exactamente ta ser midi, con ta/a midi esaki, ken ta beneficia di e informacion aki y por aplica e informacion aki den bida real.
Impacto climatico
Un otro aspecto notable riba e website ta e seccion di ‘impacto climatico’, unda por mira ki efectonan por mira pa Aruba cu cambionan climatico. Esaki ta inclui temanan manera aumento di calor, aumento di secura, aumenta den tormenta y yobida, aumento di nivel di awa di lama, grado di acido di lama y cambio den biento—tur completa cu un leyenda cu ta mustra e sectornan cu por ser afecta pa e cambionan.
Estadistica
E seccion di estadistica ta provee informacion tocante fenomenonan climatico cu ya nos ta experenciando awendia y con esaki por desaroya pa aña 2050 of 2100. Representa den manera sumamente accesible pa usuarionan, e leyenda cu ta compaña e estadisticanan ta bin cu nan fuente tambe pa esnan cu ta interesa den e topiconan.
Con nos por aplica e datonan aki pa combati clima?
E atlas climatico di Aruba ta funciona principalmente como un fuente of herment pa stakeholders y politiconan usa den creacion di politica of tumamento di decision pa desaroyonan grandi riba nos isla. Sinembargo, e atlas y website tambe por ta beneficioso riba nivel individuo, pa ciudadanonan cu kier contribui un tiki na e proteccion di nos naturalesa, cultura y comunidad.
Calor y secura
Aruba ta experenciando un clima mas y mas calor, specialmente den temporada di zomer. E Atlas di Impacto Climatico ta duna indicacion di e areanan cu ta keda mas afecta pa calor y secura den tera, factornan cu agricultornan priva of comercial por tene na cuenta. Tambe ta importante pa por tuma medidanan necesario pa protege nos salud for di e calor extremo.
Probabilidad di inundacion na cas
Aunke temporada di yobida ta beneficioso pa nos matanan, inundacion ta un fenomeno cu sa pasa na algun parti di Aruba, unda varios residente ta haya strobacion di plasnan di awa enorme dilanti cas. E atlas climatico ta ofrece un bista tocante e areanan, edificio y cierto camindanan cu kisas por experencia strobacion di inundacion, cual ciudadanonan por keda na haltura di dje y kisas tuma medidanan na cas pa alivia of preveni e strobacion. Esaki tambe por ta un esfuerso comunitario of entre bisiña, asina compartiendo conocemento y dunando un man na nos compañeronan den comunidad.
Estado di piscamento comercial
E Atlas di Impacto Climatico tambe por ta beneficioso pa piscadornan, ya cu e mapa ta mustra cual sitio riba nos costa ta adecua y of inadecua pa pisca comercialmente.
Educacion
Educacion ecologico ta keda importante pa nos comunidad. Pa esaki, e atlas atrobe ta un bon fuente pa busca informacion y engrandece conocemento tocante cambio di clima. Banda di e varios splicacion tocante e temanan, tambe tin e seccion di storianan, cual dr. Peterson a afirma por ser usa pa educa nos muchanan. Presenta den un manera atractivo pa nos studiantenan, e storianan skirbi pa autor Rubiano Rosabelle Illes “ta combina fantasia y realidad pa demostra e efectonan di cambio climatico,” manera ta indica riba e website.
Es mas, studiantenan universitario tambe por haci uso di e recursonan cu ta disponible riba e website, y por crea nan mesun visualisacion di data climatico (GIS) usando e informacion di e atlas.
E website di e Atlas di Impacto Climatico ta disponible den tres diferente lenguahe y ta completamente facil y gratis pa nabega. Es mas, si interesadonan tin algun informacion of mas dato pa comparti, Dr. Ryan Peterson a afirma cu esaki ta bon bini: “E ta un atlas pa comunidad pero tambe door di comunidad y ta importante pa tur hende carg’e tambe.”
Por bishita e website di Climate Impact Atlas Aruba na https://aruba.climateimpactatlas.com/pp/ of e website di NCRC (https://ncrc-aruba.org/) pa mas informacion.