Den un siman nos ta bin topa cu dos caso di vision y maneho di gobierno di situacion unda mester habri mercado pa permiti operacion di empresa priva. Y den ambos caso ta surgi problema cu ta hiba na tension grandi, cu segun nos opinion por evita. Un caso ta e debate andando tocante e papel cu Serlimar por o mester hunga den procesamento di desperdicio. E otro ta e situacion reinante entre gobierno y Digicel, unda e ultimo aki no ta avansa cu nan proyecto pa crea un miho infrastructura pa comunicacion digital na Aruba. Como compania priva naturalmente nan ta haci esey na prome lugar pa gana placa, pero esey no tin nada malo cune, y si Aruba por beneficia di esey, miho ainda.

Nos por bisa cu den ambos caso un di e temanan central ta: con bon o con malo gobierno ta anda cu e pregunta con pa comparti bida (economico) cu empresa priva, specialmente riba tereno unda anteriormente tabata pensa solamente den ehecucion via un entidad estatal, sea un compania of otro entidad legal, manera un entidad ‘sui generis’?

Den e caso di telecomunicacion tin hopi mas di conta cu loke te awor a sali den publicidad a traves di e casonan den corte cu e compania priva a entama contra gobierno. Riba e tereno aki nos ta papiando di un situacion particular, cu merece un analisis riba su mes. Punto di salida tabata e situacion unda tabatin un solo empresa estatal cu tabata percura pa infrastructura di telecomunicacion. Cierto momento a transforma esaki den un compania priva, den nomber, pasobra gobierno di turno semper a mantene un influencia fuerte den e compania.

Cambionan tecnologico den ultimo decadanan a cuminsa aumenta presion riba e compania, mientras di otro banda e mantenimento di e infrastructura existente tabatin su costonan. Banda di e sistema di koper di telefon a cumpra y a incorpora den Setar NV e sistema di cable tv, na un momento cu ya caba tabata conoci cu den futuro tur esaki lo mester a keda substitui pa e material di e era aki, cu ta glass fiber. Ya caba Setar a haci bastante inversion den sistema di glass fiber pero nos ta leu di e situacion unda e compania aki lo tin henter Aruba cubri cu e sistema aki. Loke por ta hungando un papel ta cu e compania aki supuestamente mester inverti den e proyectonan pa futuro, tambe den su infrastructura digital mes, mientras nan tin gasto considerabel cu e sistemanan bieu cu den futuro lo no t’ey mas pero awe ainda ta costa… Como agravante tin e problema cu mester mantene e sistema di telefon riba cable di koper, mientras cu e cantidad di persona cu ta mantene e sistema ainda como abonado ta birando dia pa dia menos. Djis puntra den nos famia ta cuanto hogar tin un telefon fiho ainda; mayoria di nos a switch caba pa exclusivamente telefon mobil.

Nos ta haya e impresion cu den e situacion aki, a pesar di e situacion dificil, gobierno(nan) no kier pensa di comparti mercado, y inversion, cu companianan priva. Esaki no ta algo cu a surgi awor cu tin e problema di e peticionnan di Digicel, pero den pasado tabatin otro compania tambe cu a busca manera pa amplia e servicionan na publico, y a topa cu un defensa hermetico di banda di gobierno y e compania estatal Setar. Y den e guera aki, pasobra di banda di gobierno ta hiba esaki como si fuera un guera, no ta scatima ningun medio pa haci e contrincante trompica. Manera a sucede den añanan anterior cu otro compania, ta posibel cu atrobe gobierno lo bay rek e asunto pa purba descurasha e compania priva? Atrobe nos lo bay a haya tur e trikinan cu e proceso di obhecion y apelacion entre Comision LAR y corte, e hungamento di wega ‘di cashi pa muraya’ entre comision LAR y corte, por ehemplo cu cumplimento parcial cu veredicto di hues, dunando e compania priva solamente parti di loke nan ta pidi, mientras cu ta mas cu obvio cu e compania mester di e pakete cu nan ta pidi pa nan por opera, obligando nan pa cuminsa otro proceso parcial di obhecion, complicando asina e asunto y pa rek e asunto te lo maximo. Nos por produci un analisis special riba con den pasado recien tabata hiba guera for di den seno di gobierno, contal cu no ta habri espacio pa ningun compania; esey tabata parce di ta e strategia.

E pregunta grandi ta si atrobe nos ta bay den e direccion aki, unda ta parce di no ta existi un strategia sensato unda ta pone bienestar di e isla na prome lugar, sino solo y exclusivamente e sobrevivencia di empresa estatal, cu no ta haci nan trabao debidamente, cu e consecuencia cu den sector priva ta surgi iniciativa pa haci e trabao miho. Nos ta kere cu den ambos caso menciona aki, no ta trata di e desaparicion di e empresa estatal, pero di otro banda mester ta posible cu esnan responsable den gobierno ta cuminsa mira cu no por tene empresa priva pafo di e sectornan aki, si e companianan estatal no ta cumpli cu e tarea di duna nos e servicio necesario.